Για να κάνουμε την σύνδεση με τα παραπάνω, η όλη αφορμή δόθηκε από κείμενο ανανεωτικού-πολυτεχνίτου καθηγητού του ΕΜΠ, που μας μίλησε για το πώς η ελλαδική κοινωνία αδυνάτησε να αφομοιώση τον ορθολογιστικό-ωφελιμιστικό λόγο και έτσι να «εκσυγχρονιστή πολιτιστικά», εμποδίζοντας, έτσι, αυτό την πρόοδό της.
Σε κάποιους, βέβαια, αυτό δεν αποκλείεται να θυμήση τον Κονδύλη του 1991(της «Παρακμής του αστικού πολιτισμού«) που μίλησε -μετά, εν τινί μέτρω, οπωσδήποτε άλλαξε τόνο, αν όχι απόψεις- στην εισαγωγή στην ελληνική έκδοση για «καχεξία του αστικού στοιχείου στην ελληνική κοινωνία και ιδεολογία». Νομίζω, ότι μετά τον καθ’αυτό υπαρκτό εκσυγχρονισμό(1996-2004), χάθηκε και το θάμβος των σχετικών ουτοπιστών. Από την άλλη, ο Κωστής Μοσκώφ, ήδη από την «ιστορία του εργατικού κινήματος», νομίζω, που εκδόθηκε επί Επταετίας, είχε μία, έως ριζικά, άλλη άποψη: γνωρίζοντας, ασύγκριτα περισσότερο από τον Κονδύλη αναμφίλεκτα, την εγχώρια παράδοση (ο Μοσκώφ διάβαζε από Λόσσκυ και Γιανναρά ως Πατέρες και Πασκάλ), θεωρούσε, ότι η Ελλάδα, έπρεπε να χειραφετηθή εθνικά, για να μπορέση να χειραφετηθή κοινωνικά. Και αυτό διότι η Ευρώπη ως συλλογική μητρόπολη της Ελλάδας και π.χ. ο Χριστιανισμός της Ευρώπης, που βάσει κάποιας ρήσης του Πασκάλ αναγνώριζε την σταύρωση του σώματος της Εκκλησίας εως το τέλος της Ιστορίας, δεν μπορούσε να είναι ευεπίφορο βάθρο ιδεολογικό για την χειραφέτηση. Αντίθετα, η Ορθοδοξία με τον μανικό της έρωτα για τον όλο Άλλο, με την θεολογία του προσώπου του ανθρώπου που είναι ερωτικά στραμμένος προς τον Άλλο, με την ερωτική αυθυπέρβαση, έτσι, μπορούσε να φέρει ακριβώς αυτήν την κοινωνική ριζοσπαστικοποίηση που θα συνέτεινε στην Επανάσταση. Τέλος, υπάρχει και το πολύ γνωστό βιβλίο του Β. Φίλια για την νόθα αστικοποίηση. Αυτό σημαίνει, ότι οι Έλληνες αστικοποιήθηκαν, αλλά όχι πλήρως. Έτσι, ως προ τινός τουλάχιστον, δεν βλέπαμε τα φαινόμενα αστικοποίησης που βλέπουμε σήμερα: εξατομίκευση, αποξένωση του ενός από τον άλλο, αποδοχή εγκυρότητας και αυθεντίας των «ψευτογνώσεων των ουμανιστικών επιστήμων»(Ζ. Ελλύλ) όπως της φαρμακρατικής, σήμερα, «ιατρικής ψυχολογίας», αποθέωση της βιοποριστικής εργασίας, της υγείας, του χρήματος κ.α. πολλά. Γίναμε αστοί ιδεολογικά, αλλά όχι και τόσο ή όχι απόλυτα, με άλλα λόγια*.
(more…)