Η γνώσις φυσιοί…

Μιλάμε σήμερα για το πανεπιστήμιο, την εκπαίδευση, την παιδεία και την μόρφωση και μιλάμε για το πώς θέλουμε να διαμορφώσουμε όλα αυτά στην ζωή μας και στις ζωές των άλλων, αλλά άραγε πόσο βαθιά ξέρουμε τα δέοντα σε όλα αυτά τα ζητήματα; Ή μήπως έπρεπε να πω: «τα έχουμε ποτέ σκεφτεί σοβαρά»..;

Διότι σήμερα, αν η καριέρα και η «επαγγελματική αποκατάστασή» μας απασχολούν σοβαρότατα, η παιδευτική μας αρματωσιά είναι κάτι σαν ένα κόσμημα, ένα περιδέραιο· εντυπωσιακό ίσως, αλλά άχρηστο. Δεν υπάρχει τίποτα, για να αναρωτηθούμε: όλα θα μας τα μάθει η «ζωή», δηλαδή η κοσμική ζωή, η ζωή που κάνει ο «κόσμος σήμερα» ο πολύς. Και είναι πράγματι δεινό να ζη κανείς σε τέτοιες εποχές, άδειες από ό,τιδήποτε έχει σημασία, έτσι δεν είναι;..

…οι Πατέρες/Μητέρες, ως διαφορετικά άγια πρόσωπα, ,με διαφορετικά ιδιώματα άρα, αντιμετωπίζουν στην ζωή τους το ζήτημα της γνώσης και της απόκτησής της με διαφορετικούς τρόπους. Ο Απόστολος Παύλος, ως γνωστόν, είχε αποκτήσει μια θαυμάσια μόρφωση κοντά στον διδάσκαλο Γαμαλιήλ. Έχει αποκληθεί «ο πιο μεγάλος ελληνιστής», ενώ ο τύραννος Φήστος του είπε χαρακτηριστικά και άκρως συκοφαντικά, θρασύτατα: «τα πολλά γράμματα, Παύλε, εις μανίαν σε περιτρέπει». Κάποιοι έχουν ακόμη αναγνωρίσει δανεισμένες διατυπώσεις, δηλαδή στοιχεία μορφής, στην γλώσσα του από αρχαίους συγγραφείς όπως ο (θεατρικός συγγραφέας) Μένανδρος. Παρ’όλ’αυτά, ο Απόστολος Παύλος είχε γράψει ότι «η γνώσις φυσιοί, η δε αγάπη οικοδομεί». Δηλαδή, η γνώση φουσκώνει(=από υπερηφάνεια), η δε αγάπη μας χτίζει.

   Πάνω και σε αυτό το ρητό και την αλήθεια, και οι πιο ολιγογράμματοι Πατέρες εκτιμούσαν την παιδεία, της έδιναν την θέση που της αρμόζει. Πρώτα έγινε το μυαλό και μετά τα γράμματα, δίδασκε ο Μέγας Αντώνιος κάποιους φιλοσόφους της εποχής του, άρα αν φωτιστεί το μυαλό, τα γράμματα οπωσδήποτε «περισσεύουν». Αλλά, αν και δεν την θεωρούσαν τελείως απαραίτητη, την αποκαλούσαν το σημαντικότερο απόκτημα που μπορεί να έχει κάποιος άνθρωπος σε αυτήν την γη, διαχρονικά, ως τον Άγ. Αθανάσιο τον Πάριο(«Κολλυβάδες», 18ος αιώνας). Η παιδεία, μαζί και η άλλη, η μη-χριστιανική, μπορεί να στρέψει σε θετικές οδούς, αν αποκρούσει κανείς τους πειρασμούς της υπεροψίας, δίνει δρόμους και παραδείγματα, ακόμη δίνει απτές βεβαιώσεις για το λάθος όσων απορρίφτηκαν, δηλαδή διδάσκει αντίστροφα. Από το κακό και το σαθρό αναγνωρίζει κανείς (περισσότερο) το σωστό, τις αλήθειες της πίστης.

Σήμερα, μετά από μια πορεία μεγάλη στην Ευρώπη της οποίας και εμείς εδώ δρέπουμε τους καρπούς, η παιδεία λογίζεται ως ένα αγαθό που βοηθάει στην επικυριαρχία(εργαλειακός ορθολογισμός) ή τουλάχιστον στην κοινωνική ανέλιξη. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν έχει καμία σημασία σήμερα αν αυτά που μαθαίνει κανείς στο πανεπιστήμιο είναι καλά ή κακά, αν είναι, ακόμη, σωστά ή λανθασμένα. Δεν έχει σημασία αν η θεωρία των υπερχορδών είναι σωστή, δεν έχει σημασία αν η θεωρία της μεγάλης έκρηξης είναι σωστή ή ποια προβλήματα στον πραγματικό κόσμο ερμηνεύουν οι μιγαδικοί αριθμοί ή αν ο ναός στον άγνωστο Θεό που είδε ο Παύλος ήταν ναός χτισμένος από κάποιον σοφό ονόματι Απόλλωνα, όπως αναφέρει μια ομιλία που αναφέρει, ψευδώς πιθανότατα, ως συγγραφέα της τον Μέγα Αθανάσιο. Σημασία έχει αν αυτά «σου δίνουν να φας», αν βγάζεις λεφτά με αυτά, δικαίως ή αδίκως, θεάρεστα ή αμαρτωλά ή οπωσδήποτε. Αυτή είναι μια αρκετά παγιωμένη νοοτροπία, στο όνομα του ρεαλισμού βέβαια.

Οι τελευταίες μεταρρυθμίσεις του πανεπιστημίου έχουν μια άλλη βάση: αν αυτά που μαθαίνεις (και ερευνάς) δίνουν κέρδος στους έχοντες το μεγαλύτερο μερίδιο μιας αγοράς, ας πούμε των ηλεκτρικών προϊόντων ή των κατασκευαστικών εταιρειών. Αν δίνουν κέρδος, τότε πράγματι η σχολή αξίζει να υπάρχει. Αν δεν δίνουν κέρδος, τότε πρέπει η σχολή να προσαρμοστεί. Change or die, όπως ξεκινούσε και τις συνεδριάσεις της General Motors ο Τζακ Ουέλτς εκεί στην Αμερική, διότι μην ξεχνάμε πως «έτσι είναι η ζωή, σκληρή».

Αυτά είναι βέβαια φοβερά, φοβερότατα πράγματα, ολέθρια, η έσχατη παρακμή θρονιασμένη και επικυριαρχούσα. Πλην όμως βλέπετε πολλούς να ανησυχούν και να αγωνιούν και να αντιστέκονται…;

Ετικέτες: παιδεία, Κοινωνικός δαρβινισμός, Νόμος -πλαίσιο, Παύλος, Πανεπιστήμιο, Ψευδώνυμη γνώση, ανταγωνισμός, κοσμική σοφία