Ο πιο καλός μαθητής του Πλάτωνα…

Ο Πλάτωνας είναι ένας μεγάλος διδάσκαλος της αρχαιότητας. Τόσο μεγάλος που, αν και διατύπωσε πολλές λανθασμένες γνώμες, έγινε παραδεκτό ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έφτασε και σε κάποια θεοπνευστία, εφάμιλλη των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.

Η συλλογιστική είναι απλή:

Ο Πλάτωνας αγαπούσε πολύ την αλήθεια. Αυτό είναι πολύ ευάρεστο στον Θεό. Έτσι, του έδωσε κάποια δώρα αλήθειας.

Αυτή είναι μια ιδέα συγκεκριμένα του θεωρούμενου από πολλούς ως του μεγαλύτερου  Ρώσσου Αγίου, δηλαδή του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ.

Στον τελευταίο είχε αφιερώσει μια σχετική μελέτη ο πιστός Καθ. Φιλοσοφίας Κων. Καβαρνός. Από αυτόν προέρχονται και οι  παραπάνω πληροφορίες.

Γύρω από την μετενσάρκωση (εν σχέσει με την Εκκλησία και τους πρώτους Χριστιανούς)

Λοιπόν, αυτές τις μέρες λέμε «Χριστός ετέχθη!» εμείς οι πιστοί, λίγο ή πολύ.

Οι «θύραθεν», δηλαδή οι του κόσμου, λένε άλλα:

ευχές, «χρόνια πολλά», «σιδερένιος», «υγεία και χαρά», «καλή καρδιά»(παλαιότερα), και τα λοιπά.

Εμείς από εδώ σας τα λέμε όλα αυτά, με την επίγνωση βέβαια πως ορισμένες από τις παραπάνω ευχές ταιριάζουν στην παλαιοδιαθηκική περίοδο (την περίοδο της επικυριαρχίας του Νόμου) και πως άλλες είναι σχετικά αγαθά και μάλιστα κατώτερα από άλλα*…

…και ερχόμαστε να δούμε ένα άλλο ερώτημα που προέκυψε από την γόνιμη, όντως, συνάντηση για την οποία μιλήσαμε στην προηγούμενη ανάρτηση…

Το ερώτημά μας είναι «Αφού λέγεται πως στην πρώτη Εκκλησία δεχόντουσαν την μετενσάρκωση, γιατί η σημερινή Εκκλησία δεν την δέχεται»;

Μεγαλοπεμπτιάτικα και πάλι ή, άλλως, και τι χρειάζεται ο Χριστός σε ένα μικρόψυχο καιρό;…

«Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την σήν αισθομένη Θεότητα……»

Οχι, δεν θα σχολιάσουμε τα όσα απίστευτα μαργαριτάρια είδαμε αυτές τις ημέρες, π.χ., στον Τύπο -πεντόσταγμα και πεμπτουσία αυτού που λέμε «μη κρίνετε κατ’όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνετε…» όντως-, διότι «η βαλίτσα θα πάει μακριά» και καταλείψει με ο χρόνος διηγούμενον. Ξέρετε, πάντως, είναι απίστευτο το πόσο έχουμε απομακρυνθή από την «εξ απόπτου ενατένισι», δηλαδή την προσπάθεια να δούμε αποστασιοποιημένοι και καθαρά, την «ήρεμο ενατένιση», που λέει και ο… κατηραμένος ποιητής. Δεν οφείλεται μόνο στην χολέρα του lifestyle και της λατρείας του νεωτερισμού αντί της προόδου ή, απλούστερα, της αλήθειας, μην το νομίζετε…

Μυστικός δείπνος και μυστικά άνθη

Ο λόγος σήμερα, λοιπόν, για το θέμα του μυστικού.

Χριστιανικός φεμινισμός;(Και οι συνήθεις κοσμικοί «φεμινιστές».)

Εισαγωγικά

Είναι η ριζικά υπέρ της γυναίκας διδασκαλία των Προφητών, των Πατέρων, της Ορθοδοξίας,  και, ευρύτερα, Χριστιανικών Ομολογιών που έχουν αποκοπή από το εκκλησιαστικό κληρικολαϊκό σώμα(Παπισμός, προτεσταντισμοί).

Βέβαια, υπάρχουν και ορισμένοι που υποστηρίζουν σοβαρά, ότι ο (κάποιος) Χριστιανισμός είναι ακόμη και …αντιφεμινιστικός. Συγκεκριμένα, για να το αποδείξουν τούτο, μας προσκομίζουν το παύλειο τσιτάτο ρητό εκείνο σύμφωνα με το οποίο οι Χριστιανές δεν επιτρεπόταν να διδάσκουν εντός του Ναού, δηλαδή να κάνουν «Θείον Κήρυγμα» (-για να το πω στην συνήθη ……κοινή νεοκαθαρευουσιάνικη ιδιόλεκτο, που, βέβαια, απευθύνεται στον λαό). Αλλά είναι και πολλά άλλα: τα γνωστά περί «φόβου του ανδρός (εκ της γυναικός)», υποταγή της γυναίκας κτλ. Βέβαια, ο λιγότερο αιρετικός, δηλαδή επιλεκτικός αναγνώστης θα δη, ότι έχουμε και άλλες προτροπές προς τις γυναίκες, που είναι προτροπές (του αγ. απ. Παύλου) διδαχής της γυναίκας προς τον άνδρα.

Αγία-Αμμάς-Μητέρα Συγκλητική:μας διδάσκει το "άηθες ήθος" εδώ και δυσεξαρίθμητους αιώνες δια του "Γεροντικού"

Για αυτό το θέμα, έχουν κυκλοφορήση μία σειρά βιβλίων, εκ των οποίων οι δυτικότροποι φεμινιστές δεν έχουν διαβάση τίποτε, κατά συντριπτικό ποσοστό. Δεν πτοούνται, βέβαια, όπως καταλαβαίνετε και εσείς. Σαφέστατα, δεν θέλω, όπως και στην περίπτωσι του φιλμακίου του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, να παραστήσω τον… λογιώτατο συμβουλάτορα(άπαγε της υπερηφανείας) ούτε θεωρώ, ότι η άγνοια, αυτής της γνωσιολογικής μεθόδου τουλάχιστον, είναι κάτι το απαραίτητα κακό, αλλά δεν είναι δέουσα η τέτοια παραπληροφόρηση σε ζητήματα που είναι τόσο σημαίνοντα και πολλοί μωρολόγοι τα …αντιπαρέρχονται για τις «του βίου πραγματείες». Τι να πούμε; Ο μωρός μωρά λαλήσει. Στα παρακάτω, θα δούμε με μερικές αναφορές κάποια θεμελιώδη στοιχεία για το θέμα, όπως τα έχω προσλάβη από την μελέτη μου του θέματος και ένα πλαίσιο όπου αυτά θα ενταχθούν. Ας δούμε πρώτα το δεύτερο.

Οι δυτικότροποι φεμινιστές

…βεβαίως προέρχονται από τον …φωταδιστικό χώρο, συνηθέστατα.  Μιλούν, οι δυστυχείς, για την -ηττημένη κατόπιν στον τόπο που γεννήθηκε- φιλοσοφία των φώτων του 18ου αιώνα, νομίζοντας, ότι είναι κάτι το τόσο σπουδαίο και, συχνά, οπωσδήποτε εναντίον του υπερφυσικού και υπερβατικού. Ο εγκυκλοπαιδιστής ντ’Αλαμπέρ, βέβαια, έλεγε, στα στοιχεία φιλοσοφίας, όπως αναφέρεται από τον Ernst Cassirer(βλ., π.χ., «Το πνεύμα του διαφωτισμού», εκδ. Έρασμος), ότι η φιλοσοφία του αιώνα του δεν απέρριπτε την «μεταφυσική», αλλά επανεξέταζε τις «βάσεις της μεταφυσικής-θρησκευτικής αποκάλυψης». Ο Βολταίρ ήταν, όπως και εμείς οι Ορθόδοξοι, πυρ και μανία εναντίον της κατάχρησης εξουσίας του γαλλικού ρωμαιοκατολικισμού, και απέρριπτε τον ίδιο ακόμη μετά πάθους. Ο Βολταίρος, ο «άνθρωπος της λογικής», όπως λέχθηκε, που ξεκίνησε την φιλοσοφία του από ένα παραμυθητικό της θλίψεως εν τω κόσμω ηδονισμό, τα έβαλε ακόμη και με τον μέγιστο επιστήμονα, και Χριστιανό φιλόσοφο,  «Ιανσενιστή», Blaise Pascal(βλ., π.χ., μονάδα πίεσης στην σύγχρονη φυσική) για αυτές του τις τελείως απόλυτες υπερφυσικές θέσεις, ακόμη και με τον επίσης «φανατικό» Χριστιανό και κορυφαίο μαθηματικό Leibniz. Βεβαίως, όσο μεγαλύτερο το ανάστημα του αντιπάλου τόσο ευκολότερα ηττάται κανείς… Σημασία έχει, ότι δεν γνώριζε τίποτε περί της μεθόδου της θέωσης, της θεωρίας, της κάθαρσης, και είχε προ οφθαλμών μία θρησκειοποιημένη, εκφιλοσοφημένη, αριστοτελική εκδοχή του Χριστιανισμού, ιδεοκρατική ας πούμε, για να δικαιώσουμε λίγο και κάποια δογματικά αντιθρησκευτικά τσιτάτα, και ο ίδιος ήταν υπέρ του ντεϊσμού(αποδοχή διανοητική θεού) που βγαίνει μέσα από την παρατήρηση της φύσης, της «κτίσης» που θα λέγαμε χριστιανικά. Η φυσική θρησκεία ήταν, βέβαια, μία ακόμη θρησκεία, όπως και ο δογματικός «θρησκευτικός αθεϊσμός»(ο όρος είναι ευρέως αποδεκτός, αναφέρεται δε στον Κοντ, τον Χάιντεγκερ, και τον Σαρτρ). Μέθοδος και φιλοσοφία της η -δεν χρειάζεται να το πω, ο νοών νοείτω- ανορθολογική απολυτοποίηση του ορθού λόγου, η νοησιαρχία.

Πλάτωνας σε δυτική απεικόνιση

Η νοησιαρχία, όμως, είχε το εξής τεράστιο πρόβλημα: ήταν μία φιλοσοφία που  εβγαινε μέσα από τα σπλάχνα του Μεσαίωνα, που, όπως έλεγε και ο Καστοριάδης μεταξύ πάρα πολλών άλλων, παρά την έλλειψη εμβάθυνσης σε αρκετά από αυτά τα θέματα, ήταν φαινόμενο αποκλειστικά Δυτικό. Ο Μεσαίωνας αποδόθηκε από πολλούς «επιστήμονες» στον «αριστοτελικό δογματισμό». Ο Καστοριάδης εξεγειρόταν εναντίον αυτής της υπόθεσης, που θεωρούσε οξύμωρη και προσβλητική. Γεγονός είναι, όμως, ότι ο δυτικός Μεσαίωνας δεν γνώριζε αυτό που ο ελληνισμός(ελληνική φιλοσοφία και κοσμοθεωρία) ανέκαθεν γνώριζε(εξ και ότι έγινε εκ των μέγιστων απόστολων της Ορθοδοξίας ανά τους αιώνες), μέσω του Πλάτωνα, ας πούμε, και των αρχαίων μυστηρίων, δηλαδή τα όρια του Λόγου.  Τα πάντα σχετικά με τον Θεό, και άρα καθολικώς, μπορούσαν να ρηματοποιηθούν, να γίνουν λόγος, ο Θεός δεν ήταν απερινόητος και ακατάληπτος ούτε αποφατικά προσεγγιζόμενος, σχετικός δε με μία «υπερνοητή και υπεραισθητή γνώση» με τίποτε το αντίστοιχο στον κτιστό κόσμο, αλλά υπαγόταν σε κάποιες αναγκαιότητες, σε ένα φιλοσοφικό σύστημα με αριστοτελικές κατηγορίες. Χωρίς αμφιβολία, η προσκόλληση σε αυτές τις φιλοσοφικές κατηγορίες και το καταρρέον, πλέον, παρωχημένο αρχαιοελληνικό κοσμοείδωλο, μαζί με την ξέφρενη άνθιση των σκοτεινών τεχνών(παντοειδής μαγεία και κάθε τι συναφές)επέφερε τα μεσαιωνικά παπικά προβλήματα που όλοι ξέρουμε, που εκπροσώπησαν στο όνομα του …Χριστού τον «Διάβολο», τον εκπεπτωκότα αρχάγγελο, όπως έλεγαν οι Ντοστογιέφσκι και Κόντογλου.

Θωμάς Ακινάτης, ο τυπικός μεσαιωνικός σχολαστικιστής-ορθολογιστής, πρόδρομος των "διαφωτιστών"-φωταδιστών

Ετσι, λοιπόν, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς(1296-1359/60) –οι αντιδραστικοί αντικομμουνιστές οργανωσιακοί ήσαν και αυτοί ημι-εκδυτικισμένοι, για αυτό δεν τον ανέφεραν-, ο θεολόγος του Ακτίστου Φωτός, του Οποίου ο ίδιος είχε εμπειρία και πάθηση/αίσθηση, «θεωρία», είχε ιστορική διένεξη με τον αντιησυχαστή Βαρλαάμ τον Καλαβρό(1290-1348), τον λατινόφρονα και εκδυτικισμένο λόγω σπουδών και έλλειψης κριτικής σκέψης σε αυτές. Ο Βαρλαάμ υπήγαγε την γνώση του Θεού στον Λόγο, όπως και οι σχολαστικιστές τύπου Ακινάτη. Τα πάντα μπορούσαν να κατανοηθούν. Και το όργανο της γνώσεως, για το Κτιστό και το Άκτιστο, δεν ήταν κάποιο άλλο, αλλά ήταν η διάνοια. Σας θυμίζει, μήπως, πάρα πολύ την φιλοσοφία των «φώτων»; Γιατί, νομίζετε, ότι ο φιλόσοφος, συγγραφέας, φραγκφουρτιανός μαρξιστής Ernst Bloch έλεγε -και επί πλέον, ειδικά επί της νοησιαρχίας, «ορθολογισμού»-, ότι για να γίνης καλός αθεϊστής πρέπει να είσαι πρώτα καλός Χριστιανός; Τα φιλοσοφικά αυτά ρεύματα αναπτύχθηκαν πρώτα σε αιρέσεις χριστιανικές, έστω αγνώριστες και τερατογενέσεις. Άρα; Άρα έχουμε κάθε δικαίωμα να χαρακτηρίσουμε εκτός από γνωσιολογικά υπανάπτυκτο, και φορέα της μεσαιωνικής φιλοσοφίας, καθένα από τους φωταδιστές(κατ’άλλους «διασκοτιστές») αυτούς, που καμώνονται τους …χειραφετημένους από την δεισιδαιμονία… Η Αρχαία εποχή ήταν πολύ πιο προοδευμένη από αυτούς. Ο Πλάτωνας, οιονεί ο κορυφαίος φιλόσοφος όλων των εποχών, ήδη ήξερε, ότι «Θεόν χαλεπόν μεν νοήσαι, αδύνατον δε φράσαι«. Δηλαδή ήξερε τα όρια του Λόγου. Οι φωταδιστές του 21ου αιώνα ούτε αυτά, συχνότατα, δεν γνωρίζουν.  (συνεχίζεται…)

Μετ-αναστατικά πρώιμα: ημιβαρεία θεολογία…(Μέρος Β’)

5)Σε ένθετο περιοδικό της εφ. «Ελευθεροτυπία» υπήρχε ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε το Μέγα Σάββατο και που αναφερόταν στις «θρησκείες και διατροφικά ταμπού»(sic) και τιτλοφορείτο «Νήστευε και μη ερεύνα» κατά την μάλλον μηδέποτε υπάρξασα ούτε σε γράμμα μήτε σε πνεύμα ρήση «Πίστευε και μη ερεύνα». Εκεί, η συντάκτις διατροφοανθρωπολόγος και ακαδημαϊκός προέβη σε ορισμένους αθεολόγητους (και ανελλήνιστους) χαρακτηρισμούς περί της νηστείας της Ορθόδοξης, την οποία, επί πλέον, προσπάθησε να συμψηφίση με τις των «θρησκειών». Βεβαίως, εμάς ουδόλως μας αφορά το εν λόγω πρόσωπο ούτε η κατάρτισή του, απλώς να διασαφηνίσουμε ορισμένα θέματα.

Στην Ορθοδοξία δεν έχουμε απαγορεύσεις. Απαγορεύσεις ηθικού, ηθικίστικου τύπου ή νομικού/δικανικού και νομικίστικου τύπου. Έχουμε υπέρβαση της ηθικής σε ένα ήθος το οποίο εμπνέεται από τον Παράκλητο που «όπου θέλει πνει» και που είναι εκπορευόμενος υπό του Πατρός, όπως θεολόγησε ο Γρηγόριος ο Θεολόγος/Ναζιανζηνός εμπειρικά, δίχως να μπορή να επεκταθή πιο «καταλεπτώς» για αυτόν τον λόγο(εν Θεώ εμπειρία/Αποκάλυψη και όριά της). Έτσι, η νηστεία μπορεί να φτάση να είναι «ξηροφαγία άπαξ της ημέρας» ή μπορεί να είναι και μηδαμινή σε ανθρώπους που έχουν ασθενική «κράση», ασθενούν σωματικώς κτο. διότι σκοπός είναι η μεταποίηση των παθών και η κατάκτηση της ηθικής ελευθερίας. Ο πασίγνωστος γέροντας Παΐσιος Αγιορείτης, π.χ.,  που έτρωγε κάθε ημέρα λίγα παξιμάδια εφ’όλης της Σαρακοστής -προκαλώντας σοκ στους παντοειδείς υλιστές, όπως τον Φόυερμπαχ, μέντορα των πρώιμων Μαρξ και Ένγκελς, που θεωρεί, ότι είμαστε ό,τι τρώμε και, ότι η πολιτισμική αναβάθμιση προέρχεται από την διατροφική αναβάθμιση– συνέστηνε σε ανθρώπους με αυτά τα χαρακτηριστικά να τρώνε «κανονικά» ή όπως αυτός, δηλαδή ο «Γέροντάς»- Πνευματικός τους, τους υπεδείκνυε.

Αυτό σημαίνει, ότι η νηστεία έχει μία τελείως άλλη λειτουργία, δεν είναι υποχρεωτική, και εντάσσεται στο πλαίσιο της μεταρσίωσης, της κάθαρσης που οδηγεί προς τα πάνω και που συνεχίζεται με τον Φωτισμό, την θεωρία ή θέα του Ακτίστου Φωτός και με την Θέωση, κατά την στερεότυπη Θεολογία του Ησυχαστή Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Ο δε Χριστός, ως γνωστόν, την ενέτασσε στο πλαίσιο της δυνατότητας εκβολής κάποιων γενών δαιμόνων από τους ανθρώπους (τούτο δε το γένος ουκ εκπορεύεται, εί μη εν προσευχή καί νηστεία,  Ματθαίος 17, 21). Ο ίδιος νήστεψε καθολικά, προ της αντιμετώπισης των πειρασμών του ίδιου του εκπεπτωκότα αρχάγγελου. Ο δε σύγχρονός μας Άγιος Νεκτάριος εν Αιγίνη νήστευε καθολικά περίπου, όταν επρόκειτο να πάη σε μέρος όπου θα τον επαινούσαν και θα δοκίμαζε τους εκ του πονηρού «λογισμούς της υπερηφάνειας», κάτι που μας διδάσκει να νηστεύουμε, όταν έχουμε έντονα πειρασμικά φαινόμενα και δυσχέρειες. Πειρασμικά καλούσε δε ο εκ των μέγιστων startzi και θεοσόφων ανθρώπων της εποχής μας, ο Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, τα όσα λένε οι διάφοροι αποκαλούμενοι «ψυχολόγοι», «ψυχίατροι» κτλ. «ψυχολογικά» (προβλήματα κτλ.).

Νομίζω, ότι είναι σαφές, λοιπόν, ότι δεν έχουμε απαγορεύσεις, αλλά έχουμε θεραπευτική μέθοδο του εξ ελευθερίας «πνευματικού ιατρείου» που συνιστά η Εκκλησία, που ποικίλλει αντιστοίχως του προσερχόμενου.

Είναι υπερβολή να ζητούμε να κατέχη κάποιος όλα αυτά σήμερα; Ναι. Θα έπρεπε να τα γνωρίζη ως στοιχειώδεις γνώσεις που αντιστοιχούν στο θεολογικοφιλοσοφικό νόημα της ζωής; Ναι. Ας μείνουμε, όμως, στην επιείκεια.

Όποιος όμως πιεί από το νερό, το οποίο εγώ θα δώσω σ΄ αυτόν, δεν θα διψάσει ξανά ποτέ εις τον αιώνα..........

6)Ας εξετάσουμε και το εξής ζήτημα. Είναι άραγε η ανθρώπινη πίστη στον αληθινό Θεό, και όχι στις εθελοθρησκείες(εδώ μπορούμε να εντάξουμε και τον λεγόμενο «θρησκευτικό αθεϊσμό», όπως είναι κατά κάποιους αυτός του Sartre, Heidegger κ.α.) και τα ανθρωπόφκιαχτα είδωλα, κάποιο  ορμέμφυτο και αποκούμπι που καταφεύγει ο αδύναμος άνθρωπος; Είμαι σίγουρος, ότι όσοι διαβάζετε αυτές τις γραμμές έχετε ακούση από διάφορους πεφυσιωμένους που…. αυτολογίζονται ως σοφοί, συχνότατα, ωσάν προπαγανδιστικό moto, αυτήν την ιδέα.

Οπωσδήποτε, αναθυμάται κανείς τον Πατερικό όρο «δούλος του Θεού» που αντιστοιχεί στον για τον «φόβο της τιμωρίας» υπακούουντα άνθρωπο στο θέλημά Του. Εκτός αυτού, υπάρχουν οι όροι «μισθωτός» και «υιος του Θεού». Ο Υιος που πράττει ελευθέρως και από αγάπη είναι ο τέλειος. Ο μισθωτός που θέλει να εισπράττη τα αγαθά, από τώρα και αιωνίως(π.χ. στοιχειώδη όπως πνευματικές ηδονές και πνευματικές, χαρισματικές ευαισθησίες, δάκρυα κάθαρσης και χάριτος, κλπ.) , είναι ανώτερος και δρα, για να αμειφθή και να λάβη. Αλλά και η τελευταία στην κλίμακα των «ανεκτών»(εξ υποκειμένου, όπως φαίνονται από την πλευρά του ανθρώπου) νοοτροπιών είναι αυτή η του έμφοβου δούλου, που πράττει, για να μην καταδικαστή, και πάλι εξ υποκειμένου.

Πάντως, βέβαιον είναι και έχει επισημανθή και από τον Πλάτωνα ακόμη, ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν επιθυμούν να πιστεύουν, ούτε να πιστεύουν στην άλλη ζωή, διότι πολύ απλά …δεν τους «συμφέρει». Η συνείδησή τους τους ελέγχει, τουλάχιστον για τα μεγαλύτερα από τα εγκλήματά τους κατά του ηθικού-φυσικού νόμου, και έτσι βλέπουν, και σωστά, το(αιώνιο) μέλλον τους …σε σκούρες χρώσεις και αποχρώσεις. Αυτοί πολλάκις, λοιπόν, επιθυμούν να σκέπτονται, ότι δεν θα υπάρξη επόμενη ζωή, όπου θα επικρατήση «δικαιοκρισία», δικαιοσύνη», και, για να θυμηθώ τον Πλάτωνα και πάλι, «αντίδοσις».

Γενικώς, θα λέγαμε, ότι όλοι όσοι πράττουν κατά τον άγραφο και καρδιακό, άκαμπτο ηθικοπνευματικό Νόμο «φαύλα», όπως και καταγόμενοι εις βάθος, το αναγνωρίζουν, δεν θα επιθυμούσαν ούτε Θεό ούτε «κρίση», δηλαδή εκδίκαση και αποκάλυψη ενεργειών…

Να αποσαφηνιστή, όμως, ότι πάρα πολλοί άνθρωποι στην σημερινή εποχή της γενικευμένης αποστασίας και απόστασης από τις ξεδιψαστικές πηγές των υδάτων που είναι «πιστοί» έχουν μία νοοτροπία πάρα πολύ κοσμικότροπη. Δηλαδή, γνωρίζουν τον Θεό όχι ως «το ύδωρ το αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον«(βλ. διάλογος με Σαμαρείτιδα), τον «άρτον της ζωής», την άμπελο την αληθινή, το δέντρο του οποίου κατά φυσικό τρόπο συνιστούν κλαδί και που χωρίς Αυτό πεθαίνουν και μαραίνονται παντοειδώς, αλλά ως κάποιον που θα τους κάνη χάρες για τον εαυτο(-ύλη) τους, για τις καπιταλιστικές τους αδικίες και (εξ ορισμού) αμαρτίες, για τα παιδιά «τους», ίσως και για τον παππού που μένει μαζί.  Είναι σίγουρο δε, ότι και πολλοί που αποκαλούνται αθεόφοβοι, θεομάχοι κτο. με αυτά, έχουν επηρεαστή βαθύτατα από αυτούς τους τύπους, που είναι όντως θρησκευόμενοι και όχι Χριστιανοί. Όπως επήρρεια έχει υπάρξη και από την όλη οργανωσιακή και ευσεβιστική θεολογία με το έντονο ηθικιστικό πνεύμα, «τας ηθικοθρησκευτικάς αρχάς» και το «εθνικοθρησκευτικό φρόνημα»…

Και, έτσι, με αυτό το κείμενο περατώνεται, ελπίζω αισίως και για όσους κάνουν την τιμή να μας διαβάζουν, το ευθύγραμμο τμήμα της σαρακοστιανής και πασχάλιας περιόδου……  🙂