Ρομανώφ και Επταετία

Χτες, 20 Ιουλίου του 2022, ήταν η 48η επέτειος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Της εισβολής αυτής, που ακολούθησε το πραξικόπημα στην Κύπρο (15 Ιουλίου 1974), έπεται χρονικά η πτώση και της ιωαννιδικής δικτατορίας, στις 24 Ιουλίου.

Στις 17 Ιουλίου επίσης ήταν η 104η επέτειος της εκτέλεσης του Τσάρου Νικολάου Ρομανώφ και της οικογένειάς του. Το ρωσικό Πατριαρχείο έχει προχωρήσει στην αγιοκατάταξη της οικογένειας των Ρομανώφ, όχι ωστόσο λόγω της «αμφιλεγόμενης», όπως λέει χαρακτηριστικά, πολιτικής του Τσάρου Νικόλαου αλλά λόγω της «παθοφορίας» του, με άλλα λόγια διότι δέχτηκε το πάθημά του από τους Μπολσεβίκους με ταπεινότητα. Ο τσάρος Νικόλαος, όταν οδηγήθηκε στην εκτέλεση το έτος 1918, ήταν ήδη ηττημένος. Εντούτοις, αν πιστέψουμε και στην κριτική του Κορνήλιου Καστοριάδη, όπως τη γράφει μέσα στο κορυφαίο βιβλίο του με τίτλο “Γραφειοκρατική κοινωνία”, οι ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης και συγκεκριμένα ο Ιωσήφ Στάλιν προχώρησε και στη φυσική εξόντωση των αστικών στρωμάτων, μετά την ήττα τους στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Αυτό έρχεται σε προφανή αντίθεση με τη λογική των Σαντινίστας, όπου μετά τη νίκη της επανάστασης στη Νικαράγουα, διακηρύχθηκε για τους ηττημένους αστούς: “η δική μας εκδίκηση θα είναι η συγχώρεση”.

«Μαζεύουν και τον ιδρώτα ακόμη των φτωχών και γεμίζουν ένα σωρό καντήλια και καμπαναριά…»

Σύμφωνα με μια διδαχή (από αυτές που δεν πολυπροβάλλουν οι λεγόμενοι «συντηρητικοί» της ελλαδικής Εκκλησίας), του άγ. Παϊσίου του Αγιορείτη, «Μαζεύουν και τον ιδρώτα ακόμη των φτωχών και γεμίζουν ένα σωρό καντήλια και καμπαναριά, νομίζοντας ότι έτσι δοξολογείται ο Θεός. Αυτού του είδους όμως η ευλάβεια είναι σαν την ευλάβεια την οποία είχαν πολλοί Ρώσοι κληρικοί, οι οποίοι έγιναν αιτία, χωρίς να το θέλουν, τα καντήλια, οι πολυέλαιοι και οι καμπάνες να γίνουν κανόνια και να κτυπήσουν την ίδια την Εκκλησία του Χριστού».*

Αυτό που έλεγε ο π. Παΐσιος τον φέρνει στις ίδιες απόψεις με τον π. Αρσένιο που έγραψε τα βιβλία σχετικά με την προεπαναστατική κατάσταση στην Ρωσσία, με την οσ. Μαρία Σκομπτσόβα που είχε προβλήματα τέτοιου είδους με τις συμμονάστριές της, με τον π. Τύχωνα(«γέροντα» του π. Παΐσιου και ρωσικής καταγωγής).

Διάλειμμα για τα περί τρεχούσης ανάγνωσης-Μπερντιάγεφ:»Για την κοινωνική ανισότητα»

Αυτές τις μέρες ιδιαίτερα διάβαζα το «Για την κοινωνική ανισότητα» του Νικολάι Μπερντιάγεφ.

• Για την ακρίβεια «Φιλοσοφία της ανισότητας ή επιστολές για την κοινωνική φιλοσοφία σε ανθρώπους που δεν με αγαπούν». Γράφτηκε το 1918, εκδόθηκε το 1923 μετά την εξορία του από την καθηγητική έδρα Φιλοσοφίας περί το ’21, που έκτησε το 1920 στην Μόσχα, και από τη χώρα το ’22 με άλλους λόγιους, ελευθεριακούς και πνευματικούς, παρά την εκτίμησιν στο πρόσωπο από στελέχη του ΚΚΣΕ.
• Είναι βασικά μία συντριπτική και σε κάποια σημεία πολύ οργισμένη κριτική της bourgeois ιδεολογίας και φιλοσοφίας και των πεπραγμένων των εξουσιαστών της Ρωσσίας που γράφτηκε ένα ακριβώς χρόνο μετά την «επανάσταση του ’17».
• Ο συγγραφέας καταγγέλλει ως μετριότητες, ψευτοπροοδευτικούς και ψευτοανθρωπιστές και στην πράξη τρομερά σκληρούς μηδενιστές, σκοταδιστές και αναχρονιστές της «θρησκείας της (ισοπεδωτικής & παντοειδούς) ισοτητας» τους νέους εξουσιαστές του καθεστώτος της Ρωσσίας μετά το ’17. Είναι προφανές, ότι εδώ οι επιρροές από τον Νίτσε και από το χάος της πρώτης περιόδου της «επανάστασης» είναι υπαρκτές. Αργότερα, σε κάποια θέματα οι θέσεις του Μπ. είναι διαφορετικές.
• Η κριτική του συγγραφέα εκτείνεται σε ένα τεράστιο εύρος, σ το Κράτος, το Έθνος, την Αριστοκρατία, τον Συντηρητισμό, μέχρι την Ρωσική Επανάσταση, για την οποία θα ξαναγράψη ειδικό βιβλίο αργότερα, το «Πηγές και νόημα του ρωσικού κομμουνισμού». Εκεί θα πη, ότι η Ρωσσία ψάχνει να βρη τον ανθρωπισμό που βρίσκεται κάπου στις ρίζες του μαρξισμού που εφαρμόζεται μαζί με το πνεύμα του Ιβάν του τρομερού.                                  
• Θαυμάσια είναι η αναφορά του στα γενεσιουργά αίτια της κοινωνικής επανάστασης ή, καλλίτερα, πολλών κοινωνικών επαναστάσεων. Την βλέπει ως «μυστικό γεγονός», μαζί με τον ντε Μαιστρ και ως αποκύημα του βαθύτερου, θεολογικού νοήματος της Ιστορίας μαζί και με το ιστορικό τιμωρητικό επιφαινόμενο των κακών εξουσιών – κάτι σαν αυτό που θα λέγαμε σήμερα «θεία δίκη».
• Αναφέρεται επίσης στους εξουσιαστές ως του αυτού πνεύματος και ζύμης με τους αστούς όπως τον Ρουσσώ και τον Βολταίρο, τους οποίος, άλλωστε, ο  πατέρας του Καρλ Μαρξ, που άσκησε πάνω του αξιοσημείωτη επίδρασι, γνώριζε από στήθους, κατά τον Βρεττανό μαρξιστή Μπεν Φάιν. Είναι ακριβώς ένα ρεύμα.
• Σε αυτό το ρεύμα βλέπει αντίπαλο και οικείο το μετεπαναστατικό ρεύμα της πνευματικής αντίδρασης στα «ορθολογιστικά φώτα», που τα νίκησε τον 19ο αιώνα, και του καθολικού χριστιανικού ρομαντισμού που εκφράστηκε από μορφές σαν τον Ζοζέφ ντε Μαιστρ, τον Μονταλλαμπέρ, τον Σατωμπριάν. Από αυτούς επηρεάστηκαν ιδιαίτερα οι Αύγουστος Comte(!) και Σαιν-Σιμόν, μέγας σοσιαλιστής θεωρητικός του οποίου το τελευταίο βιβλίο αφιερώθηκε στην υποστήριξη ενός Νέου Χριστιανισμού (όπως και ετιτλοφορείτο) που θα έδινε το ιδεώδες θεμέλιο μίας σοσιαλιστικής κοινωνίας λόγω των σχέσεων αγάπης και αδελφότητας που θα γίνονταν κραταιές.
  

  Ο συγγραφέας με την Μαρία Σκομπτσόβα, σοσιαλεπαναστάτρια, μετά: μέλος του "Χριστιανικού Σοσιαλιστικού Κινήματος" Ρωσσίας, Μητέρα και Οσία

• Απόσπασμα:  «Δηλητηριαστές της ψυχής του ρωσικού λαού, οι οποίοι τον ποτίσατε με τρομερό δηλητήριο, δολοφόνοι της Ρωσίας, σε σας αφιερώνω αυτές τις επιστολές. Είστε πολυάριθμοι, είστε η πλειοψηφία. Είναι καιρός τώρα που αρχίσατε το έργο σας. Το αρχίσατε, όντας καταπιεσμένοι, υπονομεύοντας τα πνευματικά θεμέλια της ζωής του ρωσικού λαού με αθώες και υπέροχες ομιλίες, γεμάτες με ανθρωπιστικές και προοδευτικές ιδέες. Ωστόσο, δεν άργησε να εμφανιστεί το αληθινό σας πνεύμα, το πνεύμα του μηδενός και γίνατε καταπιεστές. Πρώτα καταπιέσατε το πνεύμα και κυριεύσατε τις ψυχές της ιντελλιγκέντσιας, γίνατε διώκτες κάθε ανώτερης πνευματικής ζωής·παραδώσατε στην κοινή περιφρόνηση όλους όσους πιστεύουν στις ανώτερες πραγματικότητες και πνευματικές αξίες, όλους όσους αναγνώριζαν στην ζωή θρησκευτικό νόημα και σκοπό. Αποδίδετε τις διώξεις σας στην καταπίεση που ασκήθηκε εξαιτίας των πολιτικών σφαλμάτων του παλιού καθεστώτος. Αλλά ήρθε η στιγμή που αποκαλύφθηκε ολόκληρος ο χαρακτήρας σας: και σεις ασκήσατε φυσική καταπίεση και στήσατε μια χωρίς προηγούμενο τυραννία[…]Εξολοθρευτές της αιωνιότητας, θελήσατε να ξεριζώσετε από την ανθρώπινη καρδιά την αίσθηση, την νοσταλγία του αιώνιου.[…] Είναι καιρός που το ένιωσα αυτό και από καιρό τώρα σας πολεμώ πνευματικά στο μέτρο των δυνάμεών μου. Σήμερα, και αυτοί που είχαν πλανηθεί από το πνεύμα σας: αυτοί οι εκπολιτιστές, αυτοί οι προοδευτικοί, αυτοί οι ανθρωπιστές που παραμένουν στην επιφάνεια της ζωής, οι οποίοι δεν βλέπουν το κακό, αυτοί οι άνθρωποι οι γεμάτοι πραότητα, οι οποίο ειλικρινά αποβλέπουν στο καλό του λαού και την ευδαιμονία πάνω στη γη, όλοι αρχίζουν να αναγνωρίζουν τι είστε.[…]Έχουμε μιλήσει για την τρομερή ευθύνη που βαρύνει την εξουσία και τις κυρίαρχες τάξεις, οι οποίες δεν έκαναν σχεδόν τίποτε για να προλάβουν με δημιουργικό τρόπο τη μοιραία πτώση της Ρωσσίας και του λαού της προς την άβυσσο«.

Τέλος, και η Ρόζα Λούξεμπουργκ έχει γράψη ένα κείμενο πάνω σε αυτό το θέμα. Μήπως έχει κάποια αντιστοιχία και στο σήμερα, το «εδώ και τώρα»;

Και μήπως πρέπει (επί τέλους) να σκεφτούμε εκλεκτικά εν σχέσει με τα ρεύματα που αναφέρεται ο (μέγιστος) συγγραφέας και φιλόσοφος;…