Ορθοδοξία και μαρξισμός

Ένα από τα θέματα το οποίο επανερχόταν συχνά στην επικαιρότητα 35-40 χρόνια πίσω ήταν η σχέση μεταξύ Ορθοδοξίας και μαρξισμού. Διοργανώθηκαν συζητήσεις και ημερίδες, διεξάχθηκαν συνεντεύξεις, κυκλοφορήθηκαν βιβλία, προκειμένου να δοθεί μια ορθότερη θεώρηση του συγκεκριμένου ζητήματος. Ορισμένοι από τους συμμετέχοντες στα εν λόγω ενεργήματα, αποκλήθηκαν από αρθρογράφους του «Ριζοσπάστη» αλλά και από ακροδεξιούς ιδεολόγους με την ευφάνταστη ονομασία-«παρατσούκλι» «νεορθόδοξοι».

Η στήλη από παλαιότερα έχει τη γνώμη ότι οι συζητήσεις που έγιναν τότε υπήρξαν μεγάλης αξίας και άνοιξαν δρόμους αλληλοκατανόησης και ορθής αποτίμησης° παραταύτα το βεληνεκές τους παρέμεινε περιορισμένο. Έκτοτε, υπήρξε μια εν πολλοίς οπισθοδρομική πορεία η οποία κατέληξε στην σημερινή κατάσταση, όπου οπωσδήποτε παρατηρείται μια βελτίωση σε σχέση με τις δεκαετίες του 1950 ή του 1960 όπου κυριαρχούσε ο πιετισμός, αλλά ταυτόχρονα η εκατέρωθεν γνώση δεν έχει επιτευχθεί και εξαιτίας αυτού του γεγονότος εμφυλιοπολεμικές τοποθετήσεις και «κορώνες» μπορούν να περνιούνται ως «Ελληνοχριστιανικές». Αυτή άλλωστε η περίσταση καλλιεργήθηκε αλλά και κατέστη αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους «συντηρητικούς της καθεστηκυΐας τάξεως», οι οποίοι πρόσδεσαν τους Χριστιανούς, αλλά και την Διοικούσα Εκκλησία πολύ περισσότερο, στο άρμα της υπεράσπισης του «συμφέροντος του ισχυροτέρου».

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον- Μετάφραση κειμένου του Christopher Lasch(Μέρος 6o και τελευταίο)

Αν και ο θεσμός της οικογένειας ανάγκασε τους άνδρες, για να γίνουν μονογαμικοί, ένα διπλό μέτρο σεξουαλικής συμπεριφοράς πάντοτε έκλεινε το μάτι στις συχνές τους διαλλείψεις από αυτό το ιδανικό, ενώ τιμωρούσε τις γυναίκες για τις ίδιες διακοπές, συνήθως με αγριωπή σοβαρότητα. Το διπλό μέτρο ήταν ίσως η πιο σημαντική μόνη επιρροή που εν τέλει έφερε την οικογένεια σε δυσφημία.  Ο εικοστός αιώνας, δυστυχώς, έχει προσπαθήσει να επανορθώσει αυτή την οφθαλμοφανή αδικία θεσμίζοντας ένα μονό μέτρο σεξουαλικής  αδειοδότησης, ενόσω το σωστό γιατρικό είναι ένα πιο απαιτητικό μέτρο σεξουαλικής πιστότητας και ένας πιο απαιτητικός ορισμός της υπευθυνότητας των γονιών στα παιδιά τους. Μία «οικογενειακή πολιτική» σχεδιασμένη να στρέψει αυτή την υπευθυνότητα στο κράτος δεν είναι καθόλου μια λύση. Ούτε είναι μία «ριζοσπαστική» λύση. Απλώς θα ενέκρινε το σχήμα του γραφειοκρατικού ατομικισμού που ήδη υφίσταται, στο οποίο το κράτος αναλαμβάνει τις λειτουργίες ανατροφής που πρότερα ήταν συσχετισμένες με την γονικότητα και αφήνει τους ανθρώπους ελεύθερους να απολαύσουν τους εαυτούς τους ως καταναλωτές. Μία τέτοια λύση μας καθιστά όλους παιδιά. Ο κόσμος μπορεί να κάνει χωρίς ένα «ριζοσπαστισμό» που προτείνει μόνο να φέρει τους υπάρχοντες διακανονισμούς στη λογική τους συνέπεια: η απορρόφηση της δημόσιας ζωής από το κράτος και η καταστροφή των ενδιάμεσων θεσμών με τον επανορισμό τους ως ομάδων πίεσης ή «[εδαφικά] παραρτήματα τρόπων ζωής» (κατά την έκφραση του Ρόμπερτ Μπέλα) στα οποία τα άτομα αφήνονται ελεύθερα να κυνηγήσουν αμιγώς ατομικά συμφέροντα και απολαύσεις.

Εφ’όσον η Ρούμπιν αναμιμνήσκεται την δεκαετία των 60, ώστε να υποστηρίξει τον αμφίβολό της ισχυρισμό ότι τα ριζοσπαστικά κινήματα αυτής της δεκαετίας βρήκαν την έσχατή τους τελειότητα στον φεμινισμό, θα ήταν μια καλή ιδέα να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι η δεκαετία του 60 είδε μια αναβίωση της κοινοτιστικής παράδοσης που έχει ανέκαθεν συνυπάρξει με την κυρίαρχη φιλελεύθερη παράδοση. Η διαφωνία μεταξύ των κοινοτιστών και των φιλελεύθερων αγγιστρώνεται σε αντιφατικές συλλήψεις του εαυτού. Εκεί που οι φιλελεύθεροι συλλαμβάνουν τον εαυτό ως ουσιαστικά κατάφορτο και ελεύθερο να επιλέξει μέσα από ενα ευρύ φάσμα εναλλακτικών, οι κοινοτιστές επιμένουν ότι ο εαυτός είναι συντεταγμένος μέσα και αποτελούμενος από την παράδοση, την πολιτογράφηση σε μια ιστορικά ριζωμένη κοινότητα. Οι φιλελεύθεροι θεωρούν την παράδοση ως μία συλλογή προκαταλήψεων που προσκόπτει το άτομο, προκειμένου να καταλάβει τις δικές του ανάγκες.  Εκθειάζουν τον κοσμοπολιτισμό απέναντι στον επαρχιωτισμό [σ.ph.: είδος τοπικότητας/τοπικισμού] που στα μάτια τους ενθαρρύνει την συμμόρφωση και την δυσανεξία. Οι κοινοτιστές, από την άλλη, απαντούν ότι «η δυσανεξία φυτρώνει το πιο πολύ», καταπώς το λέει ο Μάικλ Σάντελ, «εκεί που οι μορφές της ζωής είναι εξαρθρωμένες, οι ρίζες εκτοπισμένες, οι παραδόσεις αναιρεμένες.»

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον- Μετάφραση κειμένου του Christopher Lasch(Μέρος 5o)

Ως προϊόντα μιας φιλελεύθερης κουλτούρας, το βρίσκουμε δύσκολο να κατανοήσουμε την σημαντικότητα που άλλες πολιτικές παραδόσεις θέτουν πάνω στην αυθόρμητη συνεργασία και την αξία των υποσχέσεων. Για τους Έλληνες, η δυνατότητα να κάνει κάποιος υποσχέσεις ήταν σχεδόν ο ορισμός του πολιτικού ζώου. Ο φεουδαλισμός έκειτο πάνω σε μία διαφορετική αλλά εξ ίσου ισχυρή σύλληψη της σπουδαιότητας δεσμευτικών όρκων. Η μοντέρνα σύλληψη, από την άλλη -που είναι βαθύτατα απολιτική- είναι ότι η δυνατότητα για ορθολογική επιλογή, ορθολογικό υπολογισμό της χρησιμότητας [σ.ph.: με την «χυδαία ωφελιμιστική» ή ηδονιστική έννοια, πρβλ. χρησιμοθηρία] και του προσωπικού πλεονεκτήματος, είναι αυτό που ορίζει τον πολίτη ή τον συμφωνημένο ενήλικο [σ.ph.: νομική ορολογία], όπως λέμε. Η μοντέρνα σύλληψη  δίνει ελάχιστη στήριξη στις δεσμευτικές υποσχέσεις που υπολανθάνουν στην οικογένεια, ειδικά όταν προσθέσουμε στην ιδεολογία των ατομικών δικαιωμάτων την ευρέως αποδεκτή πίστη στην οικουμενική [σ.ph.: καθολική, που αφορά όλους ανεξαιρέτως] υποχρέωση να είναι κανείς ευτυχής. [σ.ph.: είναι ακριβώς αυτό που αποκαλεί ο Ζακ Ελλύλ «ιδεολογία της ευτυχίας»] Η φιλελεύθερη ιδεολογία όχι μόνο δίνει ελάχιστη στήριξη στην οικογένεια, δεν μπορεί ούτε να βγάλει νόημα από την οικογένεια, μία θέσμιση που παρουσιάζεται ανορθολογική κατά την έννοια ότι τα μέλη της θεωρητικώς δεν σκέφτονται τα δικά τους συμφέροντα και τα δικαιώματα που σχεδιάστηκαν για να τα προστατεύουν, και στην περαιτέρω έννοια  ότι υπόσχονται να διατηρήσουν ο ένας τον άλλο δια μέσου μίας ζωής. Τι τρέλλα!

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον- Μετάφραση κειμένου του Christopher Lasch(Μέρος 4ο)

Ας προσπαθήσω να επαναδιατυπώσω το επιχείρημά μου σχετικά με την οικογένεια σε μια μορφή που οι κριτικοί μου μπορούν να παρακολουθήσουν. Για το καλό της απλότητας, θέλω να περικλείσω την περισσότερη από την προσοχή μου στην πρώτη κατηγορία των «οικογενειών». Από την δεύτερη μπορούμε εύκολα να απαλλαχθούμε. Άγαμα άτομα που μένουν μόνα προδήλως δεν μπορούν να περιγραφούν πολύ καλά ως οικογένειες (αν και άνθρωποι το έχουν προσπαθήσει). Όσο για την ανεπίσημη συγκατοίκηση, ακόμη και αν θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε να την αποκαλέσουμε ένα γάμο κάποιου είδους, και πάλι δεν θα είχαμε κανένα λόγο να την αποκαλέσουμε οικογένεια. Σε κάθε κοινωνία γνωστή στην ανθρωπολογία, με λίγες πολύ στασιαζόμενες εξαιρέσεις, μία οικογένεια  αποτελείται από ένα άνδρα και μια γυναίκα ενωμένους από τον γάμο και ζώντες με τους γόνους τους. Είναι αδύνατο να συζητηθεί η οικογένεια χωρίς αναφορά στον γάμο, αλλά είναι επίσης αδύνατο να  συζητηθεί σαν να ήταν γάμος και τίποτε παραπάνω. Καθαρά σημαίνει ένα γάμο συν παιδιά. Οποιοδήποτε άλλο είδος οικογένειας είναι απλώς παιχνίδι με λέξεις.

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον- Μετάφραση κειμένου του Christopher Lasch(Μέρος 3ο)

Ανίκανη να εξηγήσει την επιμονή των θρησκευτικών, των υπέρ- της- οικογένειας συμπεριφορών και μία ηθική προσωπικής ευσυνειδησίας/λογοδοσίας εκτός ως μια έκφραση ψευδούς συνείδησης… η Αριστερά βρίσκει τον εαυτό της χωρίς ένα ακόλουθο.

Οι αναγνώστες θα βρουν την θέση μου συγχυστική [της διάνοιας] μόνο εάν επιμένουν να σκέπτονται ότι όποια θέση που δεν είναι άμεσα αφομοιώσιμη από την ορθοδοξία της αριστερής πτέρυγας ανήκει αυτόματα στην Δεξιά. Η εμπειρία της αντιπαλότητας, υπό τον Ρήγκαν, έχει καταστήσει πιο έντονη την ζήτηση για ιδεολογική συμμόρφωση/κομφορμισμό στην Αριστερά και έτσι ενθαρρύνει αυτό το είδος του σκέπτεσθαι, πάντοτε αρεστό σε αυτούς τους ανασφαλείς ανθρώπους που λαχταρούν να παίρνουν μεριές στην αιώνια πάλη μεταξύ των δυνάμεων της προόδου και της «οπισθοδρόμησης». «Σε ποια μεριά είστε, παιδιά;» Όταν οι μεριές ήταν πιο καθαρά διαγεγραμμένες, η ερώτηση είχε κάποιο νόημα. Έχει ακόμη νόημα αν σημαίνει ότι άνθρωποι που επαγγέλλονται μία ανυστερόβουλη αγάπη της αλήθειας και της δικαιοσύνης θα έπρεπε να είναι σκεπτικιστές, κατ’ αρχή [σ.ph.: για λόγους αρχής] , με τους ισχυρισμούς ότι ο πλούτος και η ισχύς είναι προδιατεθειμένα να παρασταθούν στους αδυνάτους. Αλλά η Αριστερά έχει από πολύ καιρό χάσει κάθε ζωντανό ενδιαφέρον στους αδυνάτους. Είναι αλλεργική σε ο,τιδήποτε δείχνει μία χαμένη μάχη. Μία τέτοια ηθική αυθεντία όπως αυτή που απολάμβανε η Αριστερά στο παρελθόν προερχόταν από ταύτιση με τους καταπιεσμένους·  αλλά η αρέσκειά της στους στοχαστές, δυστυχώς, κείται πάνω στον ισχυρισμό της ότι στέκεται στην πλευρά της ιστορίας και της προόδου.

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον- Μετάφραση κειμένου του Christopher Lasch(Μέρος 1ο)

Γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον

(ανταπάντηση στην φεμινίστρια Λίλιαν Ρούμπιν)

Αυτή η μπαγιάτικη πολεμική, γεμάτη από ηθική αγανάκτηση και θεωρητικό πυρωμένο αέρα, ανεπίγνωστα μας δείχνει γιατί η Αριστερά δεν έχει μέλλον. Ανίκανη να εξηγήσει την επιμονή της θρησκευτικής, υπερ- της- οικογένειας συμπεριφοράς, και μία ηθική προσωπικής ευσυνειδησίας εκτός ως μία έκφραση ψευδούς συνείδησης- ως το προϊόν της πλύσης εγκεφάλου  ή μίας ανορθολογιστικής προσκόλλησης σε «απλές και εύκολες λύσεις» μετά από «δυο δεκαετίες κοινωνικής αναταραχής» -η Αριστερά βρίσκει τον εαυτό της χωρίς έναν ακόλουθο. Εφ’όσον αρνείται να πάρει τις λαϊκές συμπεριφορές σοβαρά, να «υποθάλψει την υπάρχουσα λαϊκή συνείδηση», κατά την περίεργη και αποκαλυπτική έκφραση της Λίλιαν Ρούμπιν, μπορεί να ελπίζει μόνο να μετασχηματίσει την κοινωνία μόνο μπροστά σε μία λαϊκή αντίσταση ή αδιαφορία. Ο ισχυρισμός ότι η Αριστερά μιλάει για τους απλούς-κοινωνικούς ανθρώπους πλέον δεν εμπεριέχει την παραμικρή πεποίθηση. Αλλά η προσπάθεια να διατηρηθεί χωρίς πεποίθηση είναι αποηθικοποιητική, ενώ η προσπάθεια να προχωρήσει χωρίς αυτήν -να εγκαταλείψει τον μύθο της δημοκρατίας και να οδηγήσει τους ανθρώπους στην γη της επαγγελίας ενάντια στην δική τους κρίση και τάσεις- είναι ακόμη λίγο αλλόκοτη για ριζοσπάστες που ανατράφηκαν μέσα σε μία δημοκρατική πολιτική παράδοση. Συνέπεια η νότα της [σ.ph.υπαρξιακής] αγωνίας που διατρέχει αυτά τα μηνύματα, τόσο αποκαλυπτικά της Αριστερίστικης νοοτροπίας.

Ο υπέροχος καθ. Κρίστοφερ Λας(+1994) για την παρ’ημίν πολυτραγουδισμένη «Πρόοδο»(progress)…

Αυτός ο θαυμάσιος και έξοχος κοινοτιστής(communitarianist!), αμεσοδημοκράτης, «πολιτισμικά παραδοσιακός», της «παλιάς αριστεράς» και σύμφωνος με την μαρξιστική αντικαπιταλιστική κριτική μας μιλάει για την αστική διαφωτιστική έννοια της Προόδου. Σας υπόσχομαι, αν μου δώση ο Θεός ζωή, να μιλήσουμε στο μέλλον κατά δύναμιν για το έργο αυτού του τεράστιας σημασίας και όντως ρηξικέλευθου κοινωνιολόγου, ίσως δε να μεταφράσουμε και ορισμένα κείμενά του… Γνωστός ο ίδιος από ορισμένα, ας το πούμε έτσι λανθασμένα, κλασσικά έργα του όπως η «κουλτούρα του ναρκισσισμού» ή «η εξέγερση των ελίτ και η προδοσία της δημοκρατίας» (εκδ. Νησίδες αμφότερα). Προς το παρόν, όσοι γνωρίζετε καλά αγγλικά, μπορείτε να δήτε τα παρακάτω εξαιρετικά ενδιαφέροντα και εμπεριστατωμένα, πρέπει να πω, από το προσφιλές μας YouTube……

Μέρος 1ον: