Ρομανώφ και Επταετία

Χτες, 20 Ιουλίου του 2022, ήταν η 48η επέτειος της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Της εισβολής αυτής, που ακολούθησε το πραξικόπημα στην Κύπρο (15 Ιουλίου 1974), έπεται χρονικά η πτώση και της ιωαννιδικής δικτατορίας, στις 24 Ιουλίου.

Στις 17 Ιουλίου επίσης ήταν η 104η επέτειος της εκτέλεσης του Τσάρου Νικολάου Ρομανώφ και της οικογένειάς του. Το ρωσικό Πατριαρχείο έχει προχωρήσει στην αγιοκατάταξη της οικογένειας των Ρομανώφ, όχι ωστόσο λόγω της «αμφιλεγόμενης», όπως λέει χαρακτηριστικά, πολιτικής του Τσάρου Νικόλαου αλλά λόγω της «παθοφορίας» του, με άλλα λόγια διότι δέχτηκε το πάθημά του από τους Μπολσεβίκους με ταπεινότητα. Ο τσάρος Νικόλαος, όταν οδηγήθηκε στην εκτέλεση το έτος 1918, ήταν ήδη ηττημένος. Εντούτοις, αν πιστέψουμε και στην κριτική του Κορνήλιου Καστοριάδη, όπως τη γράφει μέσα στο κορυφαίο βιβλίο του με τίτλο “Γραφειοκρατική κοινωνία”, οι ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης και συγκεκριμένα ο Ιωσήφ Στάλιν προχώρησε και στη φυσική εξόντωση των αστικών στρωμάτων, μετά την ήττα τους στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Αυτό έρχεται σε προφανή αντίθεση με τη λογική των Σαντινίστας, όπου μετά τη νίκη της επανάστασης στη Νικαράγουα, διακηρύχθηκε για τους ηττημένους αστούς: “η δική μας εκδίκηση θα είναι η συγχώρεση”.

104 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση

Στις 7 Νοεμβρίου του 1917 ξεκίνησε η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, με την κατάληψη της εξουσίας εκ μέρους των Μπολσεβίκων, κάτι που οδήγησε σε πόλεμο μεταξύ αυτών και αντιμαχόμενων μερίδων. Το 1917 στη Ρωσία είχε διεξαχθεί ακόμη μία, η Φεβρουαριανή Επανάσταση, που οδήγησε στην κυβέρνηση Κερένσκι, που ήταν εν πολλοίς μια αστική δημοκρατία όπως την ξέρουμε στο δυτικό κόσμο. Πολλά ενδιαφέροντα πράγματα έχουν ειπωθεί για την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο Νικολάι Μπερντιάγεφ είχε διαπιστώσει ότι κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν την επανάσταση, ο ίδιος ο Λένιν κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες να μετριάσει μηδενιστικές, ακραίες καταστροφικές δυνάμεις. Ο Τζον Κέννεθ Γκάλμπρεϊθ απέδωσε το θάνατο του Λένιν, που τελικά επήλθε το 1924, στις υπεράνθρωπες και αγχωτικές προσπάθειες που έπρεπε να καταβληθούν προκειμένου να γίνει η διοργάνωση της σχεδιασμένης οικονομίας. Αυτό μάλιστα συνέβαινε σε μια εποχή όπου δεν υπήρχαν ηλεκτρονικοί υπολογιστές για να βοηθήσουν με τους υπολογισμούς. Ο Γκάλμπρεϊθ είχε εκφράσει το θαυμασμό του για τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης στο επιστημονικό πεδίο (όπως με την επιτυχή εκτόξευση του Σπούτνικ), ωστόσο ο Βασίλης Ραφαηλίδης επισήμανε ότι, στον ανταγωνισμό των δύο συστημάτων, η μη-αξιοποίηση αυτού που σήμερα λέμε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών από τον πρώτο υπολογιστή ENIAC και έπειτα στάθηκε καταλυτική για την υστέρηση του σοβιετικού συστήματος.

Μνήμη εκλογής Επτά Διακόνων

Άγ. Στέφανος ο Αρχιδιάκονος

Λέει το ευαγγέλιο της ημέρας:

«Σκεφτείτε, λοιπόν, αδελφοί, εφτά άντρες από εσάς με καλή μαρτυρία, πλήρεις Πνεύματος και σοφίας, τους οποίους θα καταστήσουμε για την ανάγκη αυτή,
ενώ εμείς θα επιμείνουμε καρτερικά στην προσευχή και στη διακονία του λόγου».
Και άρεσε ο λόγος μπροστά σε όλο το πλήθος, και εξέλεξαν το Στέφανο, άντρα πλήρη από πίστη και Πνεύμα Άγιο, και το Φίλιππο και τον Πρόχορο και το Νικάνορα και τον Τίμωνα και τον Παρμενά και το Νικόλαο, προσήλυτο Αντιοχέα,
τους οποίους έστησαν μπροστά στους αποστόλους και, αφού προσευχήθηκαν, επέθεσαν σ’ αυτούς τα χέρια.»

Μερικές παρατηρήσεις στα παραπάνω:

1)Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι οι Απόστολοι κάλεσαν όλο το εκκλησίασμα (άντρες και γυναίκες, αδιακρίτως, όπως επισημαίνουν οι Χρυσόστομος κ.ά.) να προβούν στην εκλογή των -κατά κάποιο τρόπο- πρώτων «Χριστιανών πολιτικών».
(Σε πλήρη αντίθεση με αυτά, η Ιεραρχία τη δεκαετία του 1930 είχε κυκλοφορήσει Εγκύκλιο με την απίστευτη άποψη πως η απόδοση ψήφου στις γυναίκες «είναι αντίθετη με την Αγ. Γραφή».)

Φώτης Κόντογλου, λάτρης του Έντγκαρ Άλλαν Πόε και δεινός καστρολόγος

Ο Φώτης Κόντογλου, γνωστός μεγάλος υπερασπιστής της ρωμαΐικης και ορθόδοξης παράδοσης, είχε σε ελάχιστη εκτίμηση τους Έλληνες λογοτέχνες της γενιάς του, χωρίς να εξαιρούνται οι Βενέζης, Παπαντωνίου κ.λπ.

Παρ’όλα αυτά, είχε σε τεράστια εκτίμηση τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε, γενάρχη της λογοτεχνίας μυστηρίου και εγκλήματος/αστυνομικής*, για το «βαθύ» και «μεταφυσικό», όπως έλεγε, πνεύμα των έργων του. Έφτασε μάλιστα να μεταφράσει ορισμένα πεζά του από τα γαλλικά.

Επίσης ο Κόντογλου αρεσκόταν να επισκέπτεται για ατελείωτες ώρες ερημωμένα κάστρα και έγραψε δεκάδες σελίδες σημειώσεων που εκδόθηκαν για αυτά, τον «Καστρολόγο» (και ορισμένα ακόμη, που εξέδωσε αργότερα ο Ι.Μ. Χατζηφώτης), παρά το ότι το ρωμαΐικο κάστρο κατάγεται ιστορικά από το δυτικό καστέλι.

Κάτι νομίζω πως μας λένε όλα αυτά για το πώς πρέπει να βλέπουμε κι εμείς την παράδοσή μας. Σίγουρα όχι ως αιγυπτιακή μούμια πάντως…

Σημείωση: Για μια πιο επεκτεταμένη διαπραγμάτευση των παραπάνω σκέψεων, μπορείτε να διαβάσετε την παλαιότερη ανάρτηση: «Παράδοση και πρόσληψη»

*γκροτέσκες/αραβουργήματα/ρασιοναλιστικές ιστορίες, όπως έχουν κατηγοριοποιηθεί αλλιώς

Ο χαρακτήρας της παράδοσης (εθνικής, ελληνικής, άλλης)

 

 

Ένα από τα πιο συχνά σφάλματα που γίνονται όσον αφορά τη φύση της παράδοσής μας ως έθνους (αλλά ακόμη και ως εκκλησιαστικού σώματος), είναι ότι θεωρούμε την παράδοση ως κάτι στατικό, ως μία μορφή του παρελθόντος που πρέπει να υποστεί ταρίχευση, ώστε να τη διατηρήσουμε αναλλοίωτη και απαρασάλευτη εις τους αιώνας των αιώνων. Αυτή η άποψη αγνοεί τόσο τη φύση της παράδοσης και καταλήγει στη στειρότητα και τον φορμαλισμό, εφόσον επαναλαμβάνεται με ξηρό τρόπο κάτι που δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις της επανάληψής του.

Αυτό μπορεί κανείς να το σκεφτεί για σειρά εκφραστικών τρόπων, λογοτεχνίας και καλών τεχνών, σε όλα τα επίπεδα του εθνικού και εκκλησιαστικού βίου. Σε αντίθεση με αυτές τις απόψεις, ο Γιώργος Θεοτοκάς, Γενάρχης της Γενιάς του ’30 και θιασώτης της επαναφοράς της ελληνικότητας και της ελληνικής παράδοσης στο προσκήνιο, είχε διατυπώσει τις παρακάτω απόψεις, επ’ ευκαιρία της αποστολής εκ μέρους του Γ. Σεφέρη της ποιητικής του συλλογής με το όνομα «Στροφή».

«Το βιβλίο [σ.σ.: η «Στροφή» του Γ. Σεφέρη], συννεφιασμένο κάπως, φευγαλέο κι ακαθόριστο και εξαϋλωμένο σαν τη Λόντρα μέσα στο fog, κρύβει πολύτιμες ομορφιές.(…)

Μνήμη & τιμή «ΌΧΙ», θεός Άρης και Άγιος Γεώργιος

Τώρα που πλησιάζει η 28η, θα δούμε και θα παρακολουθήσουμε και πάλι διάφορα «αφιερώματα» ιστορικής μνήμης και τιμής στους ήρωες.

 

Όλα αυτά είναι σωστά και απαραίτητα (διότι η δυναμική αντίσταση σε κάθε είδος τυράννου είναι επαινετέα), όμως σχεδόν κανείς από όλους αυτούς, ειδικά από όσους θεωρούν ότι μιλούν εξ ονόματος της ελληνικής παράδοσης ή πολύ περισσότερο της Ορθοδοξίας, δεν θα πει το κατ’ εμέ αυτονόητο:

 

Όσο κι αν είναι έσχατη ατιμία η κήρυξη ενός πολέμου όπως αυτού του Άξονα εναντίον του ελληνικού έθνους, ο πόλεμος, που καταλήγει ειδικά σε εκατόμβες νεκρών, είναι πάντοτε ήττα, ανεξαρτήτως της έκβασής του.

Επιπρόσθετα, όποιος τον βλέπει αντίθετα έχει απωλέσει κάτι πολύ σημαντικό από την ταυτότητά του την ορθόδοξη χριστιανική αλλά και την ελληνική.

Η Αγία Τριάδα, η επαναστατικότητα και το ’21

Ένα τραγούδι που βγήκε από το μεράκι του λαού μας αναφέρει:

«-Χρίστο, σε θέλ’ ο βασιλιάς, σε θέλουν κι οι αγάδες

-Όσο’ν’ ο Χρίστος ζωντανός, Τούρκους δεν προσκυνάει

(“Του Χρίστου Μηλιόνη”-Κλέφτικο Δημοτικό Τραγούδι-Απόσπασμα)

Ο Χρίστος Μηλιόνης ήταν, με βάση τον Απόστολο Βακαλόπουλο, ο «αρχαιότερος κλέφτης που θυμούνταν» οι μεταγενέστεροι συνάδελφοί του που συγκροτούσαν την Κλεφτουργιά, η οποία ήταν σύμφωνα με τον Στρατηγό Μακρυγιάννη «η μαγιά της λευτεριάς». Από παλαιά οικογένεια Κλεφτών, τους Κολοκοτρωναίους, προήλθε και ο Αρχιστράτηγος του Αγώνα του Εικοσιένα Θοδωρής Κολοκοτρώνης.

Το απροσκύνητο ήθος της Κλεφτουργιάς, που συντηρούσε με εντατικότατη προσπάθεια και αυτοθυσία, ενέπνεε και τον απλό λαό μέσα στην δουλεία.

Το Πολυτεχνείο ’73 και μια μορφή της «θύραθεν» ελληνικής παράδοσης

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου του 1973 μπορεί να έχει καταστεί θρύλος της μεταπολίτευσης, αλλά ταυτόχρονα έχει γίνει και ακίνδυνη, σαν τις μπλούζες του Τσε που παράγονται μαζικά από καπιταλιστικές εταιρείες. Είναι δηλαδή κάτι σαν ένα σουβενίρ. Πρέπει όμως κανείς να εμβαθύνει στα γεγονότα, να τα δει στην πραγματική τους διάσταση, ώστε να μπορέσει να τα κατανοήσει εντάσσοντάς τα μέσα σε κάποια ερμηνευτικά «σχήματα». Αυτό θα βοηθούσε πολλές κατηγορίες ανθρώπων: τους αριστερούς, τους δεξιούς, τους απολίτικους, τους χουντικούς…
Ένα σημείο που δεν έχει τύχει τόσης ανάδειξης είναι το πώς η εξέγερση αυτή μπορεί να ενταχθεί σε ένα ισχυρό νήμα της ελληνικής παράδοσης, που είναι το αντιτυραννικό πνεύμα. Συγκεκριμένα ήθελα να αναφερθώ στον Απολλώνιο Τυανέα(15-98 μ.Χ.), ένα πρόσωπο μυθοποιημένο έως θεοποιημένο εκ των υστέρων από τον συγγραφέα Φιλόστρατο και στις μέρες μας από νεοπαγανιστικούς κύκλους, αλλά που πάντως είχε μεγάλη αξία και που ήταν μια εξωχριστιανική, εννοείται, σημαντική, κατά τον Πατρολόγο Στυλιανό Παπαδόπουλο, «θρησκευτική προσωπικότητα» του ελληνισμού, νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος και θεουργός.

Αποσπάσματα από εκδήλωση παρουσίασης βιβλίου για τον άγ. Αλέξανδρο Σμορέλλ

Μια καταπληκτική εκδήλωση συνολικά, ξεχωριστή και με μεγάλο ενδιαφέρον νομίζω ότι έγινε την περασμένη Παρασκευή 22/05 στο αμφιθέατρο-πνευματικό κέντρο του Ι.Ν. Παναγίας Λαοδηγήτρίας, όπως διαφαίνεται και από τα αποσπάσματα των εισηγήσεων και παρεμβάσεων που μπορείτε να παρακολουθήσετε παρακάτω. Οι 3 συνολικά στον αριθμό κύριες εισηγήσεις κάλυψαν ένα πλήθος θεμάτων:

• Το νόημα της αγιότητας εν συγκρίσει προς την ζωή του νεομάρτυρα Αλέξανδρου Σμορέλλ
• Την ιστορία και ιδεολογία του Ναζισμού και τους λόγους επικράτησής του
• Τις ιδέες και την ιστορία της οργάνωσης του άγ. Αλέξανδρου, του «Λευκού Ρόδου»
• Την αντιχριστιανική διάσταση του Ναζισμού
• Την λεπτομερειακή καταγραφή του βίου και πολιτείας του νεομάρτυρα
• Το περιεχόμενο των φυλλαδίων του «Λευκού Ρόδου»
• Την βαθύτατη χριστιανική πίστη του άγ. Αλέξανδρου Σμορέλλ, αλλά και των υπόλοιπων μελών της οργάνωσης

Εκκλησιαστικά εφημεριδογραφικά: Μέρος 1ο (περί παρελάσεων)

Πολύς ο λόγος για τις παρελάσεις και την εθνική υπερηφάνεια σe «εκκλησιαστικά» και «χριστιανικά» έντυπα.

Κανείς έχει την εντύπωση ότι πρόκειται σχεδόν για τις αποφάσεις των Οικουμενικών και Πανορθόδοξων Συνόδων(οι οποίες έχουν ισχύ οικουμενικής), όπως ήταν λ.χ.  η καταδίκη του Εθνοφυλετισμού(φυλετισμού= ρατσιστικού εθνικισμού) στην Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως το 1872.

Από πού ξεκινάει το θέμα; Από εκεί που το προσδιόριζε ο γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ, κορυφαίος ανάμεσα στους κορυφαίους της Ορθοδοξίας του περασμένου αιώνα:

το θέμα ξεκινάει από την «ανάγκη σύμπλευσης» της «εθνικοποιημένης» Διοικούσας Εκκλησίας, ώστε να είναι αρεστή στους ισχυρούς αυτής της εποχής° πράγμα που ξεκίνησε με την Βαυαροκρατία.

Ας σκεφτούμε την εν Ρωσσία Εκκλησία της εποχής της ΕΣΣΔ. Προσπαθούσε να φανεί πως δεν ήταν αντίθετη με το καθεστώς, ώστε να γίνει ανεκτή από αυτό. Εξ ου και ο μεγάλος Ρώσος θεολόγος Παύλος Ευδοκίμωφ είχε γράφει πως δεν υπάρχει ούτε «αστικός χριστιανισμός» ούτε «προλεταριακός χριστιανισμός» -με την έννοια φυσικά ενός χριστιανισμού συμβατού με την «προλέτ κουλτ» του ολοκληρωτικού σοβιετικού καθεστώτος…

Παρακάτω θα προσπαθήσω να κάνω ένα μικρό σχολιασμό λοιπόν σχετικά με το θέμα των παρελάσεων, οι οποίες κάθε χρόνο αποτελούν το θέμα τριβής ορισμένων «αγωνιστών» -αλλά και όντως αγωνιστών- της Εκκλησίας, οι οποίοι κατακεραυνώνουν την «προοδευτική και εκσυγχρονιστική αρνησιπατρία», όπως θα έλεγε και ο κ. Γιανναράς.

Αυτή η τελευταία σαφέστατα υπάρχει, πλην όμως, όχι να γίνεται παράχρηση του όρου…