Ο «Ορθόδοξος Σοσιαλισμός» (π. Γεώργιος Καψάνης)

«Και όμως μέσα στην Εκκλησία μας, το λέγω ως Αγιορείτης και θα σας πω γιατί το λέω, πιστεύω ότι υπάρχει και η λύσις των κοινωνικών μας προβλημάτων και η αληθινή ελευθερία μας.

Το κοινοβιακό σύστημα του Μοναχισμού δεν είναι η καλύτερη λύση του κοινωνικού μας προβλήματος; «Όταν το κοινοβιακό σύστημα στηρίζεται στην αδαμάντινη αρχή του Μεγάλου Βασιλείου, ο ένας για όλους και όλοι για ένα», όπου το ανθρώπινο πρόσωπο ούτε μπορούν να το εκμεταλλευτούν, αλλά ούτε και μαζοποιείται, αλλά υπέρτατο κριτήριο είναι το ανθρώπινο πρόσωπο.

Αυτό το πνεύμα έχει ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός. Ο Άγιος Μάξιμος έφερε το πνεύμα του ορθοδόξου κοινοβίου, θα το πω και παρακαλώ να μην σκανδαλισθήτε, το πνεύμα του Ο ρ θ ο δ ό ξ ο υ Σ ο σ ι α λ ι σ μ ο ύ».

π. Γεώργιος Καψάνης, Καταληκτήριος λόγος (Διεθ. Επιστ. Συνέδριο Άρτας, 28-30/10-1988) [Eκδ. Ι.Μ. Άρτας, επιμ. Αθαν. Κουρταλίδη]

Νόμος, δικαιοσύνη και συγχώρεση

«Ίσως διαπράττω αδίκημα, αλλά μπορεί να σώζω μια ψυχή». 

Σέρλοκ Χολμς

(Από το Διήγημα του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ: «Ο Σέρλοκ Χολμς και το Γαλάζιο Ρουμπίνι») [Σε τηλεοπτική μεταφορά του 1984]

Ο «παραμορφωμένος Χριστιανισμός» ως όργανο εκμετάλλευσης

«Εμείς όμως οι χριστιανοί θα έπρεπε θαρραλέα ν’αναγνωρίσουμε ότι ο χριστιανισμός, παραμορφωμένος κατά τη διαδρομή της ιστορίας στα συμφέροντά τους, στηρίζει τη θεωρία ότι «η θρησκεία είναι όργανο εκμετάλλευσης».

Ο χριστιανισμός, ή καλύτερα οι χριστιανοί, υποστήριξαν συχνά τους πλούσιους, ή τους ισχυρούς σ’ αυτό τον κόσμο. Δικαιολόγησαν το υπάρχον κακό και υποστήριξαν την αδικία. Οι εκπρόσωποι της εκκλησίας δεν γύρεψαν την καλυτέρευση της κοινωνικής ζωής.

Αν η εργατική τάξη εμολύνθηκε με τον αθεϊσμό, αν υπάρχει αντιθρησκευτική προπαγάνδα, δεν είναι μόνο οι κομμουνιστές, αλλά και οι χριστιανοί με την υποκρισία τους και τα λάθη τους που φταίνε γι ‘αυτό.

Οι χριστιανοί πολύ λίγο απασχολήθηκαν για την εφαρμογή της αλήθειας του Χριστού στη ζωή. Και οι εχθρικές δυνάμεις, οι αντίθετες στο χριστιανισμό, θέλησαν να επιβάλουν την κοινωνική δικαιοσύνη. »

(Νικολάι Μπερντιάγεφ, Ο Χριστιανισμός και το πρόβλημα του Κομμουνισμού, εκδ. Σιδέρη, σελ. 24-25)

Καταδίκη του ρατσισμού και του «λευκού εθνικισμού» από την Ιεραρχία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής (ανακοίνωση Κινήματος Χριστιανικής Δημοκρατίας)

Μετά τα πρόσφατα γεγονότα (Σάββατο 12/08/2017) στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, όπου διαδήλωση «λευκών εθνικιστών» κατέληξε μετά από συμπλοκή με αντιδιαδηλωτές σε ένταση και κάποιας μορφής αστυνομική βία, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής εξέδωσε ανακοίνωση όπου καταδικάζει λόγους και ενέργειες που σχετίζονται με το μίσος, τη βία, τον ρατσισμό, την υπεροχή της λευκής φυλής, τον εθνικισμό και τον νεοναζισμό.

Ειδικότερα, η ανακοίνωση που εκδόθηκε στις 16/08 διαλαμβάνει μεταξύ άλλων τα εξής:

Η «ακριβέστατη αίρεσις των Φαρισαίων»: το πρότυπο του διαχρονικού «τυφλού οδηγού»

«Παρουσιάζονταν άνθρωποι πιστοί στις ιδιαίτερες παραδόσεις της Ιουδαϊκής Εκκλησίας, όντες έτοιμοι και για τον ελάχιστο τύπο να υποστούν κάθε θυσία, πάντοτε όμως αφοσιωμένοι στο γράμμα και όχι στο πνεύμα του γράμματος.

Και επειδή συνήθως ο λαός, χωρίς την απαιτούμενη παιδεία, ατενίζει στο γράμμα και στον τύπο, όπως συμβαίνει και με ορισμένους Χριστιανούς στη δική μας Εκκλησία, ο λαός θεωρούσε τους Φαρισαίους ως υπέρμαχους της θρησκείας και άγονταν και φέρονταν από τους Φαρισαίους, μάλιστα ο γυναικείος κόσμος(…)

Αυτοί ήσαν οι Φαρισαίοι, η προσωποποίηση της υποκρισίας και της αδικίας».

(πρ. Ευάγγελου Σκορδά, «Ο λόγος εις τας αγυιάς και τας ρύμας: Το κοινωνικό κήρυγμα της Εκκλησίας», σελ. 26-27)

 

Μαζοποίηση και αποπροσωποποίηση (Γ. Θεοτοκάς)

«Πρώτα ειδα μονάχα τη μάζα. Ένας απέραντος ζωντανός όγκος, όμορφος και άχρωμος, ενιαίος και αδιάσπαστος, κυλούσε τριγύρω μου μονότονα, και μου φάνηκε σα να ακολουθούσε ένα ρυθμό. Δεν τον ήξερα αυτόν το ρυθμό, δεν μπορούσα να τον συλλάβω και να τον εξηγήσω, μα αισθάνθηκα σα να με καταχτούσε κ’ εμένα, σα να με αφωμοίωνε και να μ’ έσερνε. Μου φάνηκε πως η μάζα είχε μια μεγάλη ψυχή, πως κ’ εγώ την είχα μέσα μου αυτήν την κοινή ψυχή, πως δε θα κατώρθωνα ποτέ να λυτρωθώ ολότελα από την τυραννία της.

Παρθενία και ελεημοσύνη (άγ. Ιωάννης Χρυσόστομος)

«Με άκουσες πολλές φορές και κατ’ιδίαν και δημόσια να διαλέγομαι για τον ορισμό της παρθενίας(…) Διότι ο Παύλος ως όρο παρθενίας δεν θέτει την απειρογαμία και την έλλειψη συνεύρεσης, αλλά τη μέριμνα για τα του Κυρίου.

Και αυτός ο Χριστός δείχνοντας πόσο μεγαλύτερη της παρθενίας είναι η ελεημοσύνη, της οποίας τα σκήπτρα κατέχεις και της οποίας το στεφάνι από παλιά είχες ενδυθεί, από εκείνου του χορού [σημ: των παρθένων] το μισό μέρος έβγαλε έξω, διότι εισήλθαν χωρίς αυτήν, ή μάλλον επειδή δεν την κατείχαν σε αφθονία° διότι «είχαν έλαιο, αλλά δεν τους αρκούσε».

Η Κόλαση κι η Κόλαση της Θείας Αγάπης

Μερικές φορές διαβάζω πράγματα αξιόλογα από Ευαγγελικούς Χριστιανούς μεν, αλλά με γνησιότητα αναζήτησης, οι οποίοι, χωρίς ίσως να το καταλαβαίνουν καθ’εαυτό, προσεγγίζουν την ορθόδοξη θεώρηση των πραγμάτων.
Σε μια τέτοια ανάρτηση, η οποία αφορούσε βασικά την Κόλαση και την επιπολαιότητα των κριτηρίων που καθορίζουν ορισμένοι κακή τη τύχη ιεροκήρυκες και «ιεροδιδάσκαλοι», έκανα ένα σχόλιο, το οποίο, λόγω και των ημερών, θα μοιραστώ μαζί σας (σε αγγλικά και ελληνικά).

Ποίηση και μυστικισμός (Novalis)

Η κλίση προς την ποίηση έχει πολλά κοινά σημεία με την κλίση προς τον μυστικισμό. Είναι η κλίση προς το ιδιάζον, το προσωπικό, άγνωστο, μυστηριώδες, άκρως αποκαλυπτικό, αναγκαίως-συμπτωματικό. Απεικονίζει το ανεικόνιστο. Θεάται το αθέατο(…) Ποιητής είναι ο τωόντι πνεύματι διαρπαγείς, γι’ αυτό τα πάντα εμφανίζονται εντός του.(…)
Η κλίση προς την ποίηση έχει στενή συγγένεια με την αίσθηση της προφητείας και με το θρησκευτικό στοιχείο, το προφητικό πνεύμα γενικώς.

 

Πηγή: Novalis, «Σκέψεις», εκδ. Στιγμή, 2012, σελ. 140-141

Η γυναίκα, οι Πατέρες της Εκκλησίας και τα κοινωνικά στερεότυπα

Η Χριστιανή Αυτοκράτειρα Πλακίλλα(356-386)

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του αγ. Ιωάννη του Χρυσόστομου, όπως διατυπώνεται στις πολυπληθείς επιστολές του από την εξορία. Ο άγ. Ιωάννης, σε αυτές τις επιστολές θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν βέβαια διαφορές στη «φύση, τα εξωτερικά γνωρίσματα, τις πράξεις και τις ενέργειες» των φύλων. Με βάση και τον «θεολογικό ρεαλισμό»(καθ. Στ. Παπαδόπουλος) από τον οποίο διακρινόταν, θα επισημάνει αόριστα ότι «έχει καθιερωθεί» (δεν διευκρινίζεται, αλλά υπονοείται μάλλον: από τα πράγματα, από την υπάρχουσα κοινωνία) ο άνδρας να ασχολείται μάλλον με τα πολιτικά ζητήματα και αυτά της αγοράς, ενώ οι γυναίκες με αυτά της οικίας. Ταυτόχρονα όμως, θα επισημάνει ότι –σε αντίθεση, όπως φαίνεται, με την κοινωνία της εποχής και τις αντιλήψεις της- στα χριστιανικά ζητήματα και στην Εκκλησία, η γυναίκα μπορεί να αγωνίζεται εξίσου ή και με μεγαλύτερη ζωτικότητα από τον άνδρα: