Παναγιές και φραγκοπαναγιές

Χτες ήταν η γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου Μαρίας για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Η συζήτηση αυτές τις μέρες, πέραν φυσικά της λειτουργικής και μυστηριακής ζωής αλλά και της προαιρετικής, κατ’ έθος νηστείας του 15νθημέρου, στράφηκε γύρω από τη φράση Καλή Παναγία (ή Καλή Παναγιά, επί το λαϊκότερον). Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου, σε μια αξιοπρόσεκτη θέση που πήρε κατά τη διάρκεια «θείου κηρύγματος» των ημερών, διατύπωσε τη γνώμη ότι η ευχετήρια φράση Καλή Παναγία δε στέκει ούτε θεολογικά αλλά ούτε και λεκτικά.

Το θέμα όμως αυτής της ανάρτησης δεν είναι αυτό. Είναι οι παναγιές και οι φραγκοπαναγιές της καθημερινότητας. Μην πάρετε τη λέξη φραγκοπαναγιά δογματικά, αναφέρεται στο ήθος και μόνο αυτό. Την είχα διαβάσει παλιά στο εξαιρετικό, πολύτομο Λεξικό του Δημητράκου (αν θυμάμαι καλά) και σύμφωνα με το online λεξικό wiktionary σημαίνει την ανήθικη γυναίκα που παριστάνει τη σεμνή. Για ποια ανηθικότητα όμως μιλάμε; 

1ον, πάνε λίγα χρόνια απ’ όταν παρευρέθηκα σε νυχτερινή Θ. Λειτουργία σε κάποιο φημισμένο μοναστήρι της περιοχής. Κατά την έξοδο, μοιραζόταν «πρόσφορο» (αρτοκλασία) και βρισκόμασταν σε μια μεγαλούτσικη σειρά εντός ναού. Πίσω μου, ήταν μια γυναίκα που έκανα ύστερης μέσης ηλικίας: κάπου στα 60-65. Φορούσε μακριά φούστα, αλλά και καλύπτρα κεφαλής (τσεμπέρι-μαντήλα). Ως εδώ όλα καλά. Ωστόσο, προς το τέλος, η εν λόγω γυναίκα, προφασιζόμενη ότι συζητάει με μοναχές, πήρε τη σειρά μου (ίσως και άλλων), χωρίς να πει (πριν ή μετά) κάτι, ο,τιδήποτε (ένα απλό «συγγνώμη», ας πούμε) ή να κάνει ένα νεύμα ή να ρίξει ένα βλέμμα.

2ον, σε μια άλλη περίπτωση πριν χρόνια, ο υποφαινόμενος βιαζόταν να πάει σε κάποιο συνοικιακό ενοριακό ναό στη Θεσσαλονίκη. Ήταν τόση η φούρια μου που δεν είδα κάποια κοπέλα που ήθελε να βγει και παραλίγο να… πέσω πάνω της με φόρα. Η κοπέλα ήταν κάπου στην ώριμη νεότητά της (30-45), δε θυμάμαι τι φορούσε και τα μαλλιά της φαίνονταν βαμμένα. Αντί να μου πει: «τι κάνετε, κύριε/νεαρέ» ή «προσέχετε όταν εισέρχεσθε στον ιερό ναό», με απόλυτη φυσικότητα αλλά και ταπεινοφροσύνη έκανε μια κίνηση προς τα πίσω και επίσης ένα νεύμα να περάσω. Την υπέροχη αυτή χειρονομία (παρ’ ότι σε ένα εντελώς ασήμαντο θέμα, αλλά εξ όνυχος τον λέοντα) τη θυμάμαι μέχρι σήμερα με μεγάλο θαυμασμό.

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Μην κρίνετε τους ανθρώπους εξωτερικά! Σημασία κύρια έχει σε όλα το εσωτερικό, «ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος». Αν λείπει σε αυτόν η καλή πρόθεση (άρα, κατά πάσα πιθανότητα, και η Χάρη), όσες «σεπτές χείρες του Δεσπότου» και αν ασπασθούμε, όση λειτουργική ζωή κι αν έχουμε, όσο την… «έξωθεν καλή μαρτυρία» και αν έχομε διασφαλίσει, όποιο εκκλησιαστικό αξίωμα κι αν έχουμε (από Γέρων παλαίφατης μονής και Πατριάρχης έως τον ελάχιστον νεανίσκο που ανάπτει τα κανδήλια εις το νάρθηκα) πρόκειται για λεοντές και ά-χαρα καμώματα που δεν αλλάζουν την απειρία της σχέσης μας με το Θεό και την εν τοις πράγμασι ασοφία μας.

Ο παράδεισος είναι μέσα μας, η κόλαση επίσης…

Ετικέτες: υποκρισία, φραγκοπαναγιές, Δεκαπενταύγουστος, Καλή Παναγία