Γύρω από το βιβλίο «Η Κίνηση της «Ζωής» στην Ελλάδα» (Μέρος Α’)

Μετά από ένα μεγάλο διάστημα που το είχα στους βραχυμεσοπρόθεσμους στόχους, κατάφερα να πάρω και να διαβάσω το βιβλίο «Η Κίνηση της Ζωής στην Ελλάδα», γραμμένο από τον προτεστάντη Πάστορα Christoph Maczewski και μεταφρασμένο/επιμελημένο από τον πατέρα Γεώργιο Μεταλληνό. Το συγκεκριμένο βιβλίο εκδόθηκε επί Δικτατορίας Παπαδόπουλου(1968), παραταύτα διατηρεί μια θαυμαστή επικαιρότητα. Επιπλέον, μεγάλη σημασία έχει ότι έγινε δεκτό από αμφότερους επικριτικούς της Ζωής και ζωικούς(προϊστάμενο κατά την περίοδο π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλο). Στην περίοδο αυτή εξ άλλου σημειώθηκε Δικτατορία και εντός Διοικούσας Εκκλησίας, με αποτέλεσμα την σύσταση της αντικανονικής αριστίνδην Συνόδου όπου Αρχιεπίσκοπος ήταν ο Ιερώνυμος Κοτσώνης, παλαιό επιφανές μέλος της «Ζωής» και ανακτορικός «πνευματικός», που μετέφερε με ζέση τα πιστεύματα της Ζωής στην κατάσταση αυτή της γενικευμένης ανωμαλίας. Το τελευταίο αυτό κάνει άλλωστε και επίκαιρο το κείμενο αυτό. Στόχος είναι απλώς να σημειωθούν εδώ ορισμένα βασικά συμπεράσματα από την ανάγνωση και να διαπιστωθούν κάπως, κάποια από τα αρνητικά και θετικά σημεία της όλης Κίνησης αυτής, η οποία με ποικίλες μορφές έχει επηρεάσει και ακόμη επηρεάζει την όλη εκκλησιαστική και κοινωνική περαιτέρω ζωή μας, πολλές φορές χωρίς επίγνωση καν αυτής της επιρροής. Ας ξεκινήσουμε με τα θετικά της «Ζωής». Υπήρξαν τέτοια; Νομίζω πως ναι:

α)Ένα μεγάλο μέρος του έργου του Αλέξανδρου Τσιριντάνη που στην δεκαετία του 50 είχε ήδη αποστασιοποιηθεί από την Ζωή ήταν τέτοιο. Αν συγκρίνουμε το σημερινό Ιστολόγιο «Ακτίνες» που προέρχεται από το περιοδικό «Ακτίνες» που ήταν όργανο της «Χριστιανικής Ένωσης Επιστημόνων» που ανήκε στην «Ζωή», θα το δούμε αυτό. Ο Τσιριντάνης σε σχέση με τις απόψεις που διατυπώνουν αυτοί οι Αδελφοί σήμερα ήταν 1000% μπροστά. Είχε ανοιχτό πνεύμα, ήταν έξυπνος, είχε προχωρημένες ιδέες, είχε κοινωνικό προβληματισμό, σε αντίθεση με την λοιπή «Ζωή» -έλεγε λ.χ. πως δεν πρέπει να χάσουμε την έμφαση στον στόχο της κοινωνικής δικαιοσύνης που ανέδειξε με τόση ένταση ο 20ος αιώνας. Οι σημερινοί επίγονοί του μάλλον, εν συγκρίσει προς αυτά, μοιάζουν σαν να προέρχονται από προεκλογική εκστρατεία της ΕΡΕ.

β)Ο π. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος, ανιψιός του π. Ευσέβιου Ματθόπουλου, ιδρυτή της «Ζωής» και εκλεκτός του μετέπειτα προϊστάμενου π.Σεραφείμ Παπακώστα, επίσης έκανε μια σημαντική προσπάθεια αλλαγής επί τα βελτίω. Προσπάθησε να απαρνηθεί την ολοφάνερα προτεσταντικού χαρακτήρα προσκόλληση στην Αγία Γραφή και να υπερβεί τις μετά βίας καλυπτόμενες ηθικιστικές κακοδοξίες του π. Ευσέβιου Ματθόπουλου και να μιλήσει για την αγιότητα αντί για την ηθική και την αρετή. Έτσι μίλησε για τους Πατέρες της Εκκλησίας και την θεραπευτική τους μέθοδο, τα κείμενα του άγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτη(που αργότερα καταδίκαζε ο Τρεμπέλας) κ.ά.

γ)Ένα πνεύμα αγωνιστικό και ακτιβιστικό που υπήρχε στην «Ζωή» σε μια άλλη μορφή είναι πράγματι και σήμερα αναγκαίο.

δ)Ορισμένα στοιχεία των πιστευμάτων της Ζωής ήταν σωστά και ορθό-δοξα: ορθή λ.χ. ήταν η έμφαση της συμμετοχής των λαϊκών στην Εκκλησία. Σωστή επίσης(έστω και για εσφαλμένους λόγους) και η συχνή Θεία Μετάληψη.

Ας μιλήσουμε τώρα για τα υπόλοιπα και τα αρνητικά:

α)Ο π. Ευσέβιος Ματθόπουλος, ιδρυτής της «Ζωής», με το βασικότερο πόνημά του «Ο προορισμός του ανθρώπου» έκανε λόγο για τον Χριστό ως «ηθικό πρότυπο» και για την ηθική εξομοίωση με τον Χριστό ως θεμελιώδη «προορισμό του ανθρώπου» επί της γης. Αυτό ενέχει μια τεράστια απόκλιση από τα πραγματικά πιστεύω της Εκκλησίας.

β) Ο π. Ευσέβιος επίσης ανήκε αρχικά, πριν δημιουργήσει την Ζωή, στην κίνηση του λαϊκού ιεροκήρυκα Απόστολου Μακράκη. Ο Μακράκης εντέλει και προς το τέλος της ζωής του αφορίστηκε από την Διοίκηση της Ελλαδικής Εκκλησίας, επειδή έθεσε δογματικά ζητήματα με λανθασμένο τρόπο. Αποτέλεσμα ήταν η «Ζωή» και ο πατέρας Ευσέβιος συνειδητά να αποφεύγουν να θέτουν δογματικά ζητήματα, δηλαδή να δηλώνουν πλήρη υπακοή στην λεγόμενη «δογματική παράδοση» της Εκκλησίας- το σώμα των βασικών δογμάτων της. Αποτέλεσμα δεύτερο ήταν η «Ζωή», ο «Σωτήρ» κ.λπ. να αποτελούν περισσότερο κινήσεις αδογματικού χαρακτήρα που φυσικά στηρίζονταν σε δικές τους απόψεις και ερμηνείες ή πολύ συχνά σε σύμφωνες με τα πιστεύματά τους από ετερόδοξους Χριστιανούς συγγραφείς.

γ)Η «Ζωή» ως το 1968 τουλάχιστον ήταν εναντίον του Ορθόδοξου μοναχισμού και ασκητισμού. (Κατόπιν, όπως αναφέρει στην εισαγωγή ο π. Μεταλληνός, πολλοί πρώην ζωϊκοί μετακόμισαν σε μοναστήρια με τις ομάδες τους, όπου διετήρησαν πολλά από τα πιστεύω τους, επηρεάζοντας έτσι καθοριστικά και τον χαρακτήρα του ορθόδοξου και αγιορείτικου μοναχισμού.) Η ίδια αυτοσυστηνόταν άλλωστε ως «μοναχικόν τάγμα» όπου βρίσκονταν  λαϊκοί αλλά και κληρικοί «Αδελφοί» οι οποίοι υπόσχονταν τέλεια και πλήρη πειθαρχία προς αυτό. Το τάγμα είχε μία εξωεκκλησιαστική νομική μορφή, αυτή του αστικού σωματείου.

δ)Η «Ζωή» είχε κάθε σκοπό να επιφέρει μια μεταρρύθμιση της Ορθόδοξης Ελλαδικής Εκκλησίας (αντίστοιχη του Λούθηρου στην Ρ/Καθολική) στην λεγόμενη εκκλησιαστική και λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας με βάση την Καινή Διαθήκη, δηλαδή περίπου μία «βιβλική αναγέννηση». Η συνήθεια λ.χ. του γονατίσματος κατά την ευχή της Αναφοράς προέρχεται ξεκάθαρα από την μεταρρύθμιση της Ζωής, ενώ είναι μια παλαιά ρωμαιοκαθολική παράδοση. Από εκεί προέρχεται καθαρά και ένα μέρος της θετικής αποτίμησης του Προτεστάντη Πάστορα συγγραφέα. (συνεχίζεται)

Ετικέτες: Christoph Maczewski, π. Γεώργιος Μεταλληνός, Αδελφότητες, Ζωή, Η Κίνηση της Ζωής, Ηθικισμός, Πατέρες της Εκκλησίας, Σωτήρ, αίρεση, ελλαδική εκκλησία, κακοδοξίες, ορθοδοξία